تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران
ایالات متحده آمریکا، تحریم‌های تازه‌ای را علیه برخی افراد و نهادهای جمهوری اسلامی وضع کرده است. این تحریم های جدید آمریکا علیه ایران بر چه اساسی صادر شده‌اند؟ چه افراد و سازمان‌هایی را هدف قرار داده‌اند و اهمیت آن‌ها در چیست؟ در این گزارش تلاش کرده‌ایم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
***
ایالات متحده تحریم‌های تازه‌ای را علیه وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران، سازمان انرژی اتمی و سازمان هوافضای این کشور اعمال کرده است. مبنای این تحریم‌ها فرمان اجرایی رییس‌جمهور با عنوان «توقیف دارایی برخی افراد مرتبط با فعالیت‌های بحث‌برانگیز نظامی ایران» است.
این فرمان بر اساس «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق مجازات عمومی»، «قانون شرایط اضطراری ملی»، «قانون موارد اضطراری بین‌المللی» و «قانون مهاجرت و ملیت» صادر شده است و به بخش‌های مرتبط دولت آمریکا اجازه می‌دهد، مواردی را که مصداق هر کدام از قوانین یاد شده می‌دانند، وارد فهرست تحریم‌های چندگانه ایالات متحده کنند.
پس از صدور فرمان اجرایی با امضا «دونالد ترامپ»، «مایک پومپئو»، وزیر خارجه، «استیو منوچین»، وزیر خزانه‌داری، «مارک اسپر»، وزیر دفاع، «ویلبر راس»، وزیر بازرگانی، «رابرت اوبراین»، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور و «کلی کرفت»، سفیر آمریکا در سازمان ملل، در یک کنفرانس خبری مشترک بر بازگشت همه قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند و جزئیاتی درباره تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران اعلام کردند.
بر مبنای فرمان اجرایی ترامپ، وزارت خارجه آمریکا بخش تدارکاتی وزارت دفاع جمهوری اسلامی را تحریم کرده است. همچنین «نیکلاس مادورو»، رییس‌جمهور ونزوئلا، نیز که به تازگی در برابر خرید سوخت از ایران به جمهوری اسلامی شمش طلا صادر کرده و از آمادگی برای همکاری نظامی گفته بود، تحریم شده است.
وزارت خزانه داری آمریکا، بر مبنای فرمان اجرایی رییس‌جمهور، افراد مرتبط با توسعه برنامه موشک‌های بالستیک و تجهیزات نظامی ایران، و افراد و مدیران سازمان انرژی اتمی و برخی تولیدکنندگان قطعات و کالا برای این سازمان را تحریم کرده است.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا بر مبنای قانون عدم اشاعه اتمی مرتبط با ایران و قانون مبارزه با تروریسم و قانون تحریم ونزوئلا، فهرست افراد و شرکت‌های تازه‌ای را به تحریم‌شدگان اضافه کرده است.
گروه اسلحه‌سازی شهید همت و گروه اسلحه‌سازی شهید مودت هم که در تولید سوخت مایع سلاح‌های بالستیک ایران فعالیت دارند، از سوی وزارت خزانه‌داری تحریم شده‌اند.
«گروه صنعتی ماموت» نیز به دلیل ارتباط با «گروه صنعتی شهید همت»، «شرکت ماموت دیزل» به دلیل ارتباط با گروه صنعتی ماموت و «شرکت انرژی مصباح»، دیگر نهادهای تحریم‌شده هستند. دو نفر نیز به نامهای «حمیدرضا کردوانی» و «احمد شواد» از افراد مرتبط با وزارت دفاع ایران هستند که تحریم شده‌اند.
«محمدرضا دزفولیان» به دلیل ارتباط با شرکت ماموت دیزل، «اصغر اسماعیل‌پور»، به دلیل ارتباط با «سازمان صنایع هوا و فضای ایران»، «بهزاد دانیل فردوس» و «مهرزاد مانوئل فردوس» به دلیل ارتباط با گروه صنعتی ماموت، «حمیدرضا قدیریان» و «محمد قنادی مراغه» به دلیل ارتباط با «سازمان انرژی اتمی ایران»، «محمد غلامی» به دلیل ارتباط با گروه صنعتی شهید همت، «بهروز کمالوندی»، «جواد کریمی ثابت» و «پژمان رحیمیان» به دلیل ارتباط با سازمان انرژی اتمی ایران، «احمد اصغری شیوایی»، «احمد نوشین» و «مهرداد اخلاقی کتابچی» هم به دلیل ارتباط با بخش‌های اتمی و برنامه موشک‌های بالستیک ایران، به فهرست افراد تحریم‌شده اضافه شده‌اند.
وزارت بازرگانی آمریکا هم چند فرد مرتبط با برنامه‌های اتمی ایران را تحریم کرده و گفته است این افراد برای دریافت مجوز صادرات، با محدودیت بیشتر مواجه خواهند شد.
برخی از تحریم‌شدگان پیش از این نیز در فهرست‌های دیگری از مقررات متنوع مربوط با تحریم ایران قرار داشتند. قوانین و مقررات تحریمی در آمریکا بسیار متنوع هستند، برای همین است که یک فرد یا نهاد ممکن است در فهرست چند نوع تحریم قرار داشته باشد.
حضور یک فرد و نهاد در چند گروه از تحریم‌ها نمادین نیست و پیامدهای جدی دارد؛ به طور مثال، بانک مرکزی ایران پیش از توافق برجام، در تحریم‌های بانکی و مالی قرار داشت، اما با اجرا شدن برجام، این تحریم هم رفع شد. ولی دونالد ترامپ با خروج از برجام، دوباره تحریم بانک مرکزی را برگرداند و مدتی بعد این نهاد را در فهرست تحریم‌های حامیان تروریسم هم قرار داد. ممکن است با توافق اتمی احتمالی، نام فرد یا شرکتی که در چند قانون تحت تحریم قرار دارد از فهرست تحریم اتمی خارج شود، اما نام آن به طور مثال در تحریم‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک یا مقابله با تروریسم باقی بماند.
پس از اعمال تحریم‌های تازه و به روز شدن فهرست افراد و نهادهای تحت تحریم جمهوری اسلامی ایران، «کلی کرفت»، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد، در نامهای به رییس شورای امنیت ضمن تاکید بر احیا شدن قطعنامه‌های پیشین، خواستار فعال شدن کمیته نظارت بر تحریم‌های ایران و گروه کارشناسان مرتبط با آن شده است.
ایالات متحده با این نامه و اعمال تحریم‌های تازه، در صدد اثبات ادعای خود در بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل متحده علیه ایران است.
در صورتی که ایالات متحده بر اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل و تحریم‌های مرتبط با ایران اصرار داشته باشد، باید خودش یا از سوی هم‌پیمانانش دست به اجرای بخش‌هایی از آن، همانند بازرسی از هواپیماها یا کشتی‌هایی بزند که از مبدا ایران یا به مقصد این کشور حرکت می کنند.
جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است، در صورتی که آمریکا دست به چنین اقدامی بزند، آن را مصداق تعرض به کشور تلقی می‌کند و بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد که مرتبط با حق ذاتی دفاع است، پاسخ خواهد داد. بر اساس این ماده از منشور ملل متحد «در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد، تا زمانی که شورای امنیت اقدام لازم برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورد، هیچ یک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع از خود، خواه فردی یا دسته‌جمعی لطمه‌ای وارد نخواهند کرد.»
این موضوع در هفته‌های پیش رو، خصوصا تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند یکی از مسائل بالقوه تنش‌ساز بین ایران و آمریکا، خصوصا در منطقه خلیج فارس باشد.
