توزیع واکسن کرونا به روش لاتاری
امیدها برای دستیابی به واکسن کووید ۱۹ تا پایان تعطیلات به بالاترین حد خود رسیده است، فایزر Pfizer گزارش داده که واکسن این شرکت تا ۹۰٪ از گسترش ویروس جلوگیری می‌کند. اگر فایزر و سایر سازنده‌های قدرتمندی که به آزمایشات بالینی در مقیاس بزرگ در سراسر جهان ادامه می‌دهند مجوز استفاده اضطراری را دریافت کنند، باید در اوایل سال ۲۰۲۱ واکسن در دسترس باشد.
پرونده لاتاری واکسن کرونا
نحوه توزیع واکسن کرونا
سوال بزرگ این است: چه کسی باید ابتدا واکسینه شود؟ توزیع سریع واکسن نیاز به غلبه بر چالش‌های اخلاقی و لجستیکی زیادی دارد. ما با یک واقعیت تلخ مواجه هستیم که واکسن برای همه و به تعداد کافی نخواهیم داشت. اما اگر منابع محدود را با مکانیسم لاتاری توزیع کنیم، می‌توانیم روند را عادلانه نگه داشته و همچنین اطلاعات جدید و ارزشمندی در مورد ایمنی و اثر بخشی واکسن بدست آوریم.
آکادمی ملی علوم چارچوبی در چهار فاز را پیشنهاد کرده است که افراد در معرض خطر را در صف اول قرار می‌دهد: کارکنان بهداشت، پرسنل بخش کمک‌های اولیه، افراد مسن که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای که کووید ۱۹ باعث تشدید بیماری آنها میشود. گروه بعدی معلمان، کارگران مهم در محیط‌های پر خطر مانند حمل و نقل عمومی و کسانی که در معرض ریسک بالایی هستند قرار دارند. مرحله سوم شامل بزرگسالان و کودکان و جوانان و سایر کارگران در معرض خطر است و سایر گروه‌ها که در مرحله چهارم قرار می‌گیرند.
واکسیناسیون کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی و افراد سالمند کاملاً منطقی است زیرا این گروه‌ها در معرض خطر هستند و هم اینکه در معرض خطر انتقال بیماری به دیگران قرار دارند.
اما دلیل دیگر برای شروع با آنها معضل لجستیکی واکسن است دو واکسنی که احتمالاً ابتدا در ایالات متحده تأیید می‌شوند یعی واکسن‌های مدرنا Moderna و فایزر هر دو به سردخانه احتیاج دارند. واکسن مدرنا را می‌توان در فریزرهای معمولی نگهداری کرد اما واکسن فایزر که از یک مرکز توزیع غول پیکر در میشیگان حمل میشود بایستی در دمای ۷۰- درجه نگهداری شود. (این دما کاملاً پایین تر از متوسط دما در قطب جنوب است). هیچکس نمی‌خواهد واکسنی به خصوص در مرحله اول هدر رود. محدود کردن توزیع به تعداد کمی از سایت‌های شناخته شده و دارای امکانات مانند بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های آتش نشانی، پلیس و خانه‌های سالمندان، مدیریت نیاز به سردخانه را آسان‌تر می‌کند.
اما حتی عرضه فاز اول نیز به تصمیمات سختی نیاز دارد. تخمین زده میشود که ۱۶ میلیون نفر در بخش مراقبت‌های بهداشتی، ۲.۱ میلیون در بخش کمک‌های اولیه و همچنین ۲.۱ میلیون سالمند در خانه‌های سالمندان و سایر مراکز زندگی می‌کنند. در هفته‌های اول پس از تأیید واکسن، دوزهای زیادی در دسترس نخواهد بود.
استفاده از لاتاری
وقتی گیرندگان بالقوه واکسن طبق اصول اخلاقی و تخمین ریسک وضعیت یکسانی دارند، یک روش طبیعی و منصفانه برای انتخاب گیرنده‌ها استفاده از لاتاری است. به این ترتیب، هرکسی که از اولویت مساوی برای دریافت واکسن برخوردار باشد شانس دریافت یکسانی خواهد داشت. تیمی از اقتصاددانان در دانشگاه MIT و کالج بوستون اخیراً روشی را برای سازماندهی این نوع لاتاری‌ها طراحی کرده‌اند. سیستم آنها در حال حاضر به سهمیه بندی درست درمان‌های کووید ۱۹ مانند داروی رمدسیویر remdesivir کمک کرده است.
برای ساده سازی بیشتر چالش‌های لجستیکی توزیع واکسن کرونا، ممکن است منطقی باشد که از لاتاری به جای توزیع فردی استفاده کرد. هر بیمارستان، ایستگاه آتش نشانی، ایستگاه پلیس و خانه سالمندان به قید قرعه و با توجه به تعداد افراد در هر مکان، وزن کشی میشود. سپس لاتاری ترتیب دریافت واکسن در آن سایت‌ها را تعیین می‌کند.
سرویس دهی به مکان‌ها به صورت بخش بخش مزایای مهم دیگری نیز دارد. اول اینکه باعث میشود تعداد مکان‌های موجود در لیست اولیه کاهش یابد و کل سیستم تحویل قابل کنترل‌تر باشد. با در دسترس بودن دوزهای بیشتر واکسن و بهبود تدارکات، روند توزیع آن گسترش می‌یابد.
دوم اینکه، لاتاری به دانشمندان امکان می‌دهد تا با ادامه برنامه واکسیناسیون اطلاعات بیشتری در مورد کارایی و ایمنی واکسن جمع آوری کنند.
در حال حاضر آزمایشات بالینی ایالات متحده برای واکسن کووید ۱۹ در حال اجرا است به طور معمول ۱۵ تا ۲۰ هزار نفری که واکسن زده‌اند با افرادی که دارونما دریافت کرده‌اند مقایسه می‌شوند. اما این آزمایش‌ها ممکن است بعد از ماه‌ها به نتیجه برسد. مقایسه آماری نیاز به انتظار دارد تا زمانی که افراد کافی در زندگی عادی خود در معرض ویروس قرار بگیرند.
اگر واکسنی را به قید قرعه اختصاص دهیم، به طور ضمنی یک آزمایش تصادفی بسیار بزرگ ایجاد می‌کنیم. به عنوان مثال، اگر ۵ میلیون دوز آماده برای تأیید داشته باشیم، می‌توانیم یک چهارم گروه موج اول را واکسینه کنیم. و نتایج آنها را با نتایج ۱۵ میلیون گروه واکسینه نشده مقایسه کنیم. این دقیقاً همان نوع تصادفی سازی است که ما برای یک آزمایش بالینی نیاز داریم و با میلیون‌ها نفر به سرعت انجام میشود. سپس بررسی می‌کنیم که واکسن در زیر گروه‌های مختلف چگونه عمل کرده است. این روش علاوه بر بهبود درک ما از خود واکسن‌ها به ما کمک می‌کند تا توزیع واکسن را در دوره‌های بعدی هدفمندتر کنیم. تصادفی سازی توزیع رمدسیویر در حال حاضر داده‌های مشابهی را تولید می‌کند که می‌تواند به هدایت تصمیمات درمانی آینده کمک کند.
جمع بندی
لاتاری واکسن از نظر لجستیکی روشی منصفانه و آموزنده برای توزیع واکسن است. اجرای لاتاری نیز کاملاً ساده است. مسئله اصلی اطمینان از شفاف بودن روند لاتاری و در نتیجه قابل اعتماد بودن آن است. ما همچنین می‌توانیم مجموعه‌ای از متعادل سازی‌های جغرافیایی را اعمال کنیم تا مناطق یا مناطقی به طور تصادفی از روند توزیع کنار نمانند.
البته هدف نهایی این است که تخصیص به قید قرعه را کاهش داده و توزیع گسترده را در اسرع وقت آغاز کنیم. هرچه سریع‌تر بتوانیم دوزهای کافی برای همه تولید کنیم، سریع‌تر برنده می‌شویم.
