روانکاوی جامع شرط بندی در فوتبال و آشنایی با سوگیری های شناختی آن

می دانید تفاوت موفق ترین شرط بندان فوتبال با بقیه در چیست؟ شاید فکر کنید به خاطر دانش فوتبالی بالا یا مهارت فوق العاده شان در پیش بینی نتایج است. شاید به نظرتان به خاطر خوب بودن کارشان با اعداد یا انتخاب مستمر بهترین استراتژی ها است. سلسله مطالب روانشناسی شرط بندی را از دست ندهید.

تمام مواردی که ذکر کردیم، کارگر است؛ غیر ممکن است بدون اینکه اطلاعات مبسوطی از فوتبال، تیم ها و بازیکنانش داشته باشید، پول چندانی به جیب بزنید. همچنین بدون برخی مهارت ها و به کارگیری برخی استراتژی ها هم رخ نخواهد داد. با این حال، هیچ کدام از این موارد نیستند که ایجاد تفاوت می کنند.

بهترین شرط بندان در بی طرفانه فکر کردن (objective thinking) ارتقا پیدا می کنند. آنها می توانند با آرامش تمام، همه اطلاعات مربوط را ارزیابی کرده و براساس یافته هایشان، تصمیمات عاقلانه بگیرند. کلید نهایی درآمدزایی از طریق شرط بندی همین است. و البته خیلی سخت تر از چیزی است که نشان می دهد.

حس اینکه بی طرفانه فکر می کنید در حالی که در حقیقیت این طور نیست، خیلی پیش می آید. موارد بسیاری روی پروسه تصمیم گیری ما تاثیر می گذارند که بسیاری از آنها هم کاملا واضح اند. احساسات مان می توانند بدون اینکه بدانیم، تحت تاثیرمان قرار دهند؛ مثلا جنبه های مختلف روانشناسی خودمان هست که می تواند به صورت همزمان این کار را می کنند.

برای اینکه بخواهیم واضح تر صحبت کنیم، ذهن ما از سوگیری شناختی (Cognitive Bias) مصون نیست. این نوع سوگیری ها می تواند مجبورمان کند غیرمنطقی و غیرعاقلانه فکر کنیم. آنها بخشی از روان ما بوده و معمولا به صورت ناخودآگاه تحت تاثیرمان قرار می دهند. این نوع سوگیری ها می توانند در تعبیر اطلاعات، اقدمات و تصمیمات مان، تاثیر بزرگی داشته باشند.

انواع سوگیری های شناختی در شرط بندی

در ادامه مطلب می توانید سوگیری شناختی مورد نظر را مطالعه کنید. دانستن این موارد، به شما در شناخت مغزتان و عملکردش کمک می کند و در شرط بندی ها می تواند جلوی ضررهای هنگفت شما را گرفته و همزمان باعث ایجاد درآمد شود.

• سوگیری مطلوبیت (Desirability Bias)
• زیان گریزی (Loss Aversion)
• سوگیری تاییدی (Confirmation Bias)
• سوگیری لنگری (Anchoring Effect/Focalism)
• سوگیری دسترس پذیری (Availability Bias)
• تاثیر ارابه ای (Bandwagon Effect)
• نادیده گرفتن احتمالات (Probability Neglect)
• سوگیری پس نگر (Hindsight Bias)
• نتیجه نگری (Outcome Bias)

بعد از خواندن سوگیری های شناختی بالا، حرف آخر می تواند راهگشای مناسبی برای شما باشد.

ذهن انسان بسیار پیچیده است. برخی موارد وجود دارد که کاملا می توانیم درکش کنیم، ولی بعضی موارد هم هست که آنها را نمی فهمیم. حتی با وجود اینکه کنترل ذهن و تصمیمات مان را در اختیار داریم، بعضی سوگیری ها می تواند به صورت طبیعی روی قضاوت هایمان تاثیر بگذارد. این تصمیم ها چه خودآگاه باشد و چه نباشد، می تواند روی تصمیمات مان تاثیر همیشگی داشته باشد. اگر می خواهید در این باره مطمئن شوید، فقط کافی است به تصویر پایین نگاه کنید.

به نظرتان کدام یک از خط ها بلندترند؟ پایینی، نه؟ اشتباه فکر می کنید. این دو خط هر دو برابرند. این یکی از قدیمی ترین مثال هایی است که نشان می دهد مغزتان چطور می تواند فریب تان بدهد. البته این مثال ربطی به فوتبال ندارد، ولی می تواند حرف ما را ثابت کند که ما بی نقص نیستیم. خیلی از اطلاعات نادرست می تواند منجر به تحلیل نادرست مان شود.

در کل باید یادتان باشد شرط بندی موفق در دنیای فوتبال نیازمند منطق سرد و نگاه کاملا بی طرفانه است. سوگیری ها مورد بررسی در این یادداشت می تواند شما را از این مساله محروم کند. باید در تمام مواقع حواستان به آنها باشد. قبل از به پایان بردن این یادداشت، باید بگوییم این سوگیری ها تنها مواردی نیستند که می تواند روی شرط بندی فوتبال تاثیر بگذارد. بدنه قابل توجهی از احساسات هم وجود دارند که در این باره اثرگذار است. اگر بهترین نتیجه را در شرط بندی می خواهید، باید از پس این احساسات هم بربیایید.

می دانید تفاوت موفق ترین شرط بندان فوتبال با بقیه در چیست؟ شاید فکر کنید به خاطر دانش فوتبالی بالا یا مهارت فوق العاده شان در پیش بینی نتایج است. شاید به نظرتان به خاطر خوب بودن کارشان با اعداد یا انتخاب مستمر بهترین استراتژی ها است. سلسله مطالب روانشناسی شرط بندی را از دست ندهید. در سه قسمت قبلی سوگیری های مطلوبیت، زیان گریزی، تاییدی، لنگری، دسترس پذیری و ارابه ای را بررسی کردیم. در این بخش به دیگر سوگیری های شناختی در شرط بندی می پردازیم. در انتهای این مطلب، لینک دسترسی به قسمت های دیگر موجود است.

دیگر فاکتورهای روانشناسی مهم

دیگر فاکتورهای سوگیری شناختی هم وجود دارد که باید تلاش کنید درک شان کنید. آنها را در پایین لیست کرده ایم و هر کدام را به طور خلاصه توضیح می دهیم. اگر چه موارد پایین به اهمیت موارد قبلی نیستند، همچنان پتانسیل تاثیرگذاری روی روند شرط بندی تان را دارد. توجه به آنها می تواند خیلی به دردتان بخورد:

• نادیده گرفتن احتمالات (Probability Neglect)
• سوگیری پس نگر (Hindsight Bias)
• نتیجه نگری (Outcome Bias)

نادیده گرفتن احتمالات

در این سوگیری، به صورت ذاتی تمایل دارید موقع رویارویی با ابهامات، احتمالات را ندید بگیرید. شرط بندان فوتبال همیشه در معرض ابهام هستند، چون فوتبال رقابتی غیرقابل پیش بینی است و هیچ وقت نمی توانید اطمینان داشته باشید در طول یک بازی یا فصل، چقدر اتفاق می تواند رخ دهد. خیلی مهم است که در دام این سوگیری نیفتیم، چون تک تک تصمیم گیری هایمان موقع شرط بندی در گرو احتمالات خواهد بود.

البته به راحتی می توان با این سوگیری کنار آمد. فقط باید تسلط به نفس داشته باشید و مطمئن شوید بدون ابراز اطمینان از تمام فاکتورها، شرط نمی بندید. باید تمرین کنید ذهن تان را طوری پرورش دهید که همیشه احتمالات را در نظر بگیرد.

سوگیری پس نگر

در این سوگیری، تمایل داریم فکر کنیم بعد از رخداد، مساله ای قابل پیش بینی بوده است حتی اگر هیچ مدرکی دال بر آن وجود نداشته است. مثلا ممکن است به دیداری که تیم ضعیف تر برنده شده، نگاه کنیم و بگوییم قابل پیش بینی بوده است. این در حالی است که قبل از بازی، آن را کاملا آنالیز کرده و به این نتیجه رسیده ایم که تیم قوی تر برنده خواهد شد.

اگر اجازه بدهیم این سوگیری روی قضاوت مان تاثیر بگذارد و ما را وادار به تفکر دوباره و دوباره روی بازی ها کند، با مشکل مواجه خواهیم شد. سوگیری پس نگر می تواند وقتی اصلا لازم نیست، باعث تغییر استراتژی یا پروسه فکری مان شود. خیلی از اوقات، به نظرمان نتیجه ای بعد از نهایی شدن، واضح می آید، چون از آن خبر داریم. این معمولا به این معنا نیست که پیش بینی های اولیه مان منطقی نبوده یا در موردشان درست فکر نکرده ایم.

نتیجه نگری

این سوگیری از جهاتی شبیه سوگیری پس نگر است، چون اینجا هم بعد از رخداد به مساله نگاه می کنیم. با این حال، سوگیری پس نگر به نوعی اختلال در حافظه است در حالی که در نتیجه گیری بیش از حدی که باید به نتیجه ای اهمیت می دهیم.

یکی از بارزترین مثال های نتیجه گیری وقتی است که به فرم گذشته تیم های فوتبال نگاه می کنیم. باید حواسمان به نتیجه های آنها باشد  نه فرم گذشته شان. اگر تیمی 2 بازی قبلی اش را برده باشد، بلافاصله نتیجه می گیریم در فرم خوبی به سر می برند. به عنوان یک شرط بند، نباید چنین نتیجه گیری هایی بکنید. باید عمیق تر نگاه کنید. تیم ممکن است در این بازی ها تنها از روی شانس برنده شده باشد نه عملکرد استثنایی.

دیگر مثال در این باره زمانی خود را نشان می دهد که نتایج شرط بندی خودمان را مدنظر قرار دهیم. اینجا هم به جای تمرکز روی علت مساله، روی نتیجه تمرکز می کنیم. برهمین اساس، اگر اخیرا چیزی برده باشیم، می توانیم نتیجه بگیریم عملکردمان خوب بوده است در حالی که در واقع تنها خوش شانس بوده ایم. از طرف دیگر حتی ممکن است با مواجه شدن با کمی بدشانسی، فکر کنیم استراتژی هایمان به هیچ دردی نمی خورد.

در کل باید بگوییم با صرفا نگاه کردن به نتیجه نمی توان نتیجه گرفت خوب بوده ایم یا نه. باید به دنبال علت ها باشیم.

در ادامه با انواع سوگیری های شناختی در شرطبندی آشنا میشیم :

سوگیری مطلوبیت (Desirability Bias)

این یکی از رایج ترین انواع سوگیری ها است که شرط بندان فوتبال را تحت تاثیر قرار می دهد. چون خیلی از کسانی که روی فوتبال شرط بندی می کنند، طرفدار این ورزش هم هستند، تیم ها و بازیکنان مورد علاقه ای هم دارند. همچنین ممکن است تیم یا بازیکنان هم وجود داشته باشد که جایی در برنامه هایشان نداشته باشند. چنین رویکردی برای یک طرفدار فوتبال قابل پذیرش است، ولی می تواند برای یک قمارباز، ایجاد مشکل کند.

در دنیای شرط بندی، سوگیری مطلوبیت اشاره به تمایل ما برای “شرط بندی روی اتفاقی که ما می خواهیم رخ دهد”، دارد. در واقع اصطلاح علمی تری برای اتکا به حس ششم یا غلبه احساس بر منطق است. فارغ از اینکه این موضوع را بدانند، خیلی از شرط بندان فوتبال در برهه ای از شرط بندی هایشان در دام این سوگیری می افتند.

کسانی که تفننی شرط بندی می کنند، لازم نیست نگران چیزی باشند. برد یا باخت چندان برای آنها مهم نیست، چون برای سرگرمی دست به شرط بندی می زنند. البته که همه آنها می خواهند ببرند، ولی تا جایی که سرگرم شوند، اهمیتی هم به باختن نمی دهند. و سرگرمی از منظر آنها، شرط بندی چند دلار در هفته روی تیم مورد علاقه شان به حساب می رود. هر بار که تیم شان بازنده می شود، آنها هم باید با از دست دادن پول کنار بیایند. از سوی دیگر، هر بار که تیم شان برنده می شود، می توانند کمی پول به جیب بزنند.

با این حال، سوگیری مطلوبیت، مشکل قابل توجهی برای شرط بندان حرفه ای است. وقتی هدف مان پول درآوردن است، نباید اجازه دهیم قلب مان بر عقل مان غلبه داشته باشد. این اتفاق در بلندمدت قطعا باعث ضرر مالی می شود، چون نمی توانیم تصمیمات عاقلانه بگیریم. با این حال، راه حلی نسبتا آسان برای جلوگیری از تاثیر سوگیری مطلوبیت هم وجود دارد.

از شرط بندی روی بازی هایی که تیم محبوب تان در آن حضور دارد، اجتناب کنید

با راه حل ساده ولی تاثیرگذاری طرف هستیم. این به معنای از دست دادن چند فرصت شرط بندی است، ولی این ضرر اندک در نهایت باعث پس انداز پول تان خواهد شد. به هر حال، کلی مسابقه دیگر برای شرط بندی وجود دارد. از این رو، می توان از دیدارهایی که تیم محبوب مان در آنها حضور دارد، اجتناب کرد. علاوه بر این، بهتر است از شرط بندی روی تیم هایی که از آنها متنفریم هم خودداری کنیم.

خب، البته لازم نیست در تک تک موارد این توصیه را پیاده کنید، چون گاهی اوقات اطمینان کامل دارید حتی اگر تیم محبوب تان درگیر است، تصمیم عاقلانه ای می گیرند. فقط باید اطمینان حاصل کنید در تمام اوقات، قدرت بالقوه سوگیری مطلوبیت را در نظر می گیرید. همچنین باید حواستان باشد از آن سوی بام نمی افتید و همیشه علیه تیم محبوب تان نمی بندید. این مساله هم می تواند برایتان گران تمام شود.

زیان گریزی (Loss Aversion)

شنیدن اینکه “مردم از باخت متنفرند”، نباید زیاد تعجب آور باشد. چیزی که شاید متعجب تان کند این است که مردم خیلی بیشتر از اینکه از برد لذت ببرند، از باخت بیزارند. این ادعا از سوی تحقیقات بسیاری تایید شده است؛ به این معنا که طراحی ذهن به شکلی است که سیگنال های منفی ناشی از باخت خیلی قوی تر از سیگنال های مثبت ناشی از برد است.

احساسات منفی مان نسبت به باخت تا حدی قوی است که زیان گریزی غیرقابل اجتناب می شود. همیشه می خواهیم از باخت دوری کنیم و همین روی تصمیمات مان تاثیر می گذارد. از نظر تئوری، زیان گریزی باعث می شود بی پروایی را کنار بگذاریم، ولی می تواند منجر به تصمیمات بد هم بشود.

مثال: بسیاری از کالاهای برقی، همراه شان برگه گارانتی دارند که تا یکی دو سال، در صورت خرابی، آن را ضمانت می کند. موقع خرید این کالاها، معمولا پیشنهاد خرید گارانتی اضافه هم ارائه می شود. این گارانتی ها معمولا به اندازه پولی که برایشان پرداخت می شود، ارزش ندارند، ولی به هر حال آنها را خریداری می کنیم. این یکی از بارزترین مثال های زیان گریزی است. آن قدر ترس از دست دادن آن محصول را داریم که آماده ایم هزینه غیرضروری افزون ترین برای جلوگیری از آن زیان پرداخت کنیم.

خرید گارانتی اضافه با پرداخت مبلغی بیشتر، ضرر زیادی به شما نمی زند، ولی نشان دهنده این است که زیان گریزی می تواند به ضرر مالی منجر شود. خواست همیشگی خودآگاه یا ناخودآگاه مان به زیان گریزی سبب می شود تفکر عاقلانه و تصمیمات متعادل مان تحت تاثیر قرار گیرد. نمی توانیم به درستی ریسک را در مقابل پاداش ارزیابی کنیم و تنها روی ریسک مساله تمرکز می کنیم.

این مساله می تواند موقع شرط بندی روی فوتبال (یا هر ورزش دیگر)، فاجعه بار باشد، چون ارزیابی ریسک در مقابل پاداش، چیزی است که دقیقا باید انجام دهیم. اگر همواره نگران ضررهای احتمالی باشیم، هیچ وقت نمی توانیم تصمیمات درست اتخاذ کنیم.

می دانیم که شرط بندی که در مقابل زیان گریزی آسیب پذیر باشد، چندان معنایی پیدا نمی کند، چون تمام رسالت شرط بندی ریسک روی مبلغی برای بردن مبلغ بیشتر است. اگر آن قدر نگران باخت بودیم، اصلا شرط نمی بستیم، نه؟ این مساله الزاما درست نیست. حتی کسانی که شرط بندی هم نمی کنند، ریسک از دست دادن مبلغی در قبال برد را به جان می خرند (مثال بالا در خصوص کالاهای الکترونیکی را ببینید). همه می توانند به شکل های متفاوت، تحت تاثیر زیان گریزی قرار بگیرند. زیان گریزی به 2 شکل موقع شرط بندی روی فوتبال می تواند خود را نشان دهد:

• تمایل برای انتخاب گزینه امن تر
• تمایل برای جبران ضرر

تمایل برای انتخاب گزینه امن تر، کاملا قابل درک است. اگر نگران باخت باشیم، همیشه به دنبال سرمایه گذاری روی امن ترین نتیجه هستیم و این کاری است که خیلی از شرط بندان انجام می دهند. زیان گریزی یکی از دلایلی است که خیلی از آدم ها نمی توانند روی تیم محبوب شان ببندند. حمایت از تیم محبوب به معنای فراهم شدن بهترین شانس برد و پایین آوردن خطر باخت است. مشکل اینجا است که شرط بندی روی تیم محبوب همیشه بهترین شانس برای برد را فراهم نمی کند.

به هر حال، به عنوان شرط بندان فوتبال، نباید به دنبال امن ترین گزینه ها باشید بلکه باید ببینید چه چیزی ارزشمند است. این به معنای ارزیابی ریسک مقابل پاداش است. گاهی اوقات این به معنای ریسک بالا است و دیگر مواقع به معنای ریسک پایین است. منظور اینکه باید تلاش کنیم غریزه اصلی مان مبنی بر زیان گریزی را کنار بگذاریم و دنبال پیدا کردن ارزش اصلی برویم.

زیان گریزی تنها قبل از شرط بندی روی افکارمان تاثیر گذار نیست، بلکه بعد از آن هم خود را نشان می دهد. وقتی می بریم، واضح است که خوشحالیم و وقتی می بازیم، ناامید هستیم. موقع ناامیدی، به صورت غریزی، به دنبال جبران ضرر هستیم.

شرط بندان موفق فوتبال معمولا بسیار تسلط بر نفس بالایی داشته و در نتیجه می توانند از پس این غریزه بربیایند. سایر شرط بندان اما ممکن است بدون فکر عمل کرده و به دنبال جبران مافات باشند. این مساله معمولا منجر به ضرر بیشتری هم می شود و اگر این چرخه ادامه پیدا کند، احتمالا پول زیادی از دست خواهند داد. متاسفانه باید بگوییم هستند آدم هایی که تمام دارایی مالی شان را به این شکل از دست داده اند. بعضی حتی پولی را از دست داده اند که نباید رویش شرط می بستند.

این هم ضرری به خاطر زیان گریزی است. با دنبال کردن غریزه برای جبران ضرر، ممکن است بیشتر از دست دهیم. برای همین غلبه بر این غریزه و حفظ تسلط بر نفس، در همین اول کار، حیاتی تلقی می شود. باید ضررهایمان را بپذیریم و ادامه دهیم. البته این مساله در حرف راحت تر از عمل است. راه حل این است که قوانین سفت و سختی برای میزان شرطی که می بندیم تعیین کنیم و در هر حال، به آن پایبند بمانیم.

سوگیری تاییدی (Confirmation Bias)

همه مان وقتی به فوتبال می رسد، نظرات و عقاید خودمان را بیشتر از سایرین قبول داریم. در واقع همین ها هستند که در نهایت تصمیمات مان را مشخص می کند. چند مثال می زنیم:

• در آغاز لیگ برتر انگلیس، معتقدیم منچسترسیتی قوی ترین تیم کشور است و با اطمینان پیش بینی می کنیم آنها قهرمان فصل خواهند شد
• قرار است دیداری بین لیورپول و نوریچ انجام شود. اعتقاد داریم لیورپول خیلی بهتر از نوریچ است و مشکلی برای کسب همه امتیازات از بازی نخواهد داشت.
• آرسنال قرار است مقابل تاتنهام قرار گیرد. اعتقاد داریم هر دو تیم خط حمله قوی ولی خط دفاع ضعیف دارند. از این رو پیش بینی می کنیم گل های زیادی در بازی زده شود.

مثال های بالا به وضوح نشان می دهد نظرات مان چطور به انتظارات و پیش بینی ها بدل می شود. البته همیشه هم همه چیز این قدر واضح نیست، ولی اگر حس می کنیم درست فکر می کنیم بهتر است به احساس مان عمل کنیم.

از سوی دیگر، باید زمانی که لازم است، نظرمان را تغییر هم بدهیم. کاملا محتمل است که آنقدر روی نظراتمان مصر باشیم که به هیچ وجه تغییرشان ندهیم؛ در نتیجه موقع تحلیل و تحقیق، تنها روی مواردی تمرکز می کنیم که نظرمان را تایید می کنند. هر چیزی که ثابت کند اشتباه می کنیم را نادیده می گیریم. این رویکرد به سوگیری تاییدی مشهور است و می توانند به ضرر شرط بندان فوتبالی عمل کند. مشکل اینجا است که خیلی از شرط بندان حتی از وجود این سوگیری هم خبر ندراند.

همانند خیلی از سوگیری های شناختی، سوگیری تاییدی هم روی ناخودآگاه ما تاثیر می گذارد. با این حال، تشخیص وجود آن همیشه آسان نیست. ما به طور غریزی به هر چیزی که اعتقادات فعلی مان را تایید کند، واکنش مثبت نشان می دهیم و سایر موارد منفی را نادیده می گیریم. البته خیلی از اوقات از این خبر نداریم و به صورت غیر عمد، مرتکبش می شویم.

چطور باید به سوگیری تاییدی غلبه کنیم؟

پاسخ ساده این است که نمی توانیم چنین کنیم. حداقل به طور کامل نمی توانیم، چون ذهن مان این طور رفتار می کند. فارغ از اینکه چقدر تلاش کنیم بی طرف نگاه کنیم، سوگیری های شخصی مان همیشه آنجاست. حتی اگر بخواهیم تمام اطلاعات ضروری را جمع کنیم و بخواهیم بی طرفانه ارزیابی شان کنیم، تا حدی احتمال این وجود دارد که براساس خواست ذهنی و قبلی مان بررسی شان کنیم. خب، پس چکار باید کرد؟

همیشه باید قبل از شرط بندی، یک قدم آگاهانه به عقب برداریم. این کار باعث می شود تمام پروسه را دوباره بررسی کرده و ببینیم تمام فاکتورهای پراهمیت را مدنظر قرار داده ایم یا نه. اگر شکی داشته باشیم، ضرری ندارد دوباره مساله را بررسی کنیم. اگر چه این باعث نمی شود تاثیر سوگیری تاییدی را کاملا رفع کنید، باعث می شود میزان آن کمتر شود. همچنین جمله پایین را باید همیشه در پس ذهن مان داشته باشیم:

داده ها باید منجر به نتیجه گیری شود، نه برعکس!

سوگیری لنگری (Anchoring Effect/Focalism)

سوگیری لنگری سبب می شود اهمیت بسیار بالایی به اولین تکه اطلاعاتی که به دست مان رسیده داده و براساس آن تصمیم گیری کنیم. وقتی آن تکه اطلاعات به دست مان رسید، تمایل داریم سایر موارد را براساس آن مرتب کنیم. مثالی در این باره برایتان آماده کرده ایم:

مثال: می خواهیم یک دستگاه تلویزیون بخریم. مدل مدنظرمان در بسیاری فروشگاه ها، 500 دلار است. قبل از اینکه بتوانیم در مورد وسع مالی مان در خصوص پرداخت چنین پولی تصمیم بگیریم یا ببینیم قیمت محصول مناسب است، در یکی از فروشگاه ها آن را به قیمت 400 دلار پیدا می کنیم. چون قیمت اولیه 500 دلاری مثل لنگر از ذهن مان آویزان است، قیمت جدید به نظرمان مناسب می آید. این باعث می شود سایر ارزیابی هایمان هم تحت تاثیر قرار گیرد و احتمالا در نهایت همان دستگاه 400 دلاری را می خریم. اگر همان اول کار تلویزیون 400 دلاری را دیده بودیم، احتمالا حرکتی برای خریدش نمی زدیم.

سوگیری لنگری در بسیاری از تصمیمات روزانه هم تاثیر می گذارد و همین معضل می تواند موقع شرط بندی هم خود را نشان دهد. اگر در دام این سوگیری بیفتیم، احتمالا سایر فاکتورها اهمیت شان را برایمان از دست خواهند داد و ما را به سمت نتیجه گیری سریع سوق می دهد.

مثلا فرض کنید به دنبال دیداری هستیم که فاصله بین تیم ها زیاد باشد. وقتی شروع به ارزیابی تمامی موارد تاثیرگذار می کنیم احتمالا فکر می کنیم دیدار درست را انتخاب کرده ایم و ذهن مان هم همین مساله را به صورت ناخودآگاه تایید می کند. در هر حال، ذهن مان بی طرفانه فکر نمی کند و احتمالا در نهایت نتیجه گیری های ذهنی اولیه مان کار خودشان را خواهند کرد.

یکی دیگر از تاثیرات سوگیری لنگری زمانی خود را نشان می دهد که نتایج اخیر را بررسی می کنیم. فرض کنید می خواهید روی بازی منچستریونایتد و چلسی شرط بندی کنید. اولین کار بررسی نتایج اخیر آنها است. می بینیم یونایتد در آخرین بازی اش، باخت بدی داده است. این در ذهن مان می ماند و نمی توانیم خود را از آن دور کنیم.

خیلی سخت است از درگیری ذهن مان با تکه اطلاعاتی خاص اجتناب کنیم.

سوگیری لنگری در اعماق ذهن انسان وجود دارد و در نتیجه کنار گذاشتنش حتی وقتی کاملا از آن آگاهیم، خیلی سخت است. اینجا هم بهترین راه حل، بررسی دوباره پروسه و شرط بندی بعد از آن است. اگر آن تکه اول اطلاعات را زیادی پراهمیت قلمداد کرده باشیم، اینجا خود را نشان خواهد داد.

سوگیری دسترس پذیری (Availability Bias)

با سوگیری شناختی دیگری روبرو هستیم که در خیلی از تصمیمات روزمره خود را نشان می دهد. در این سوگیری، ترجیح می دهیم به رخدادها یا مواردی که اخیرا پیش آمده یا بیشتر در یادمان مانده یا تاثیر بیشتری رویمان داشته، اهمیت بیشتری بدهیم. فارغ از اینکه این موارد این قدر اهمیت داشته باشند یا نه، این کار را انجام می دهیم.

به بیان دیگر، ذهن مان احتمالات در دسترس تر را ترجیح می دهد. این که بعضی ها به طور ذاتی از پرواز می ترسند، ولی مشکلی با استفاده روزانه از ماشین ندارند، با این سوگیری قابل توضیح است. سقوط های هوایی، تیتر اخبار و روزنامه ها را به خود اختصاص می دهد، ولی تصادفات جاده ای با وجود فراگیرتر بودن، این تریبون ها را ندارند. در نتیجه خودمان را گول می زنیم که سقوط هواپیما احتمال بیشتری نسبت به تصادف با ماشین دارد؛ در حالی که عکس این صحیح است.

مثال دیگری از سوگیری دسترس پذیری، چیزی است که همه مان با آن درگیر بوده ایم. آیا پیش آمده چیزی که باعث مریضی تان شده را نخورید در حالی که قبل از آن صدها بار آن را بدون مشکل، نوش جان کرده باشید؟ آن یک باری که آن غذا منجر به مریضی تان شده، تاثیر بیشتری رویتان گذاشته و در نتیجه اجازه می دهید روی تصمیم گیری های آینده تان در مورد آن غذا هم تاثیر بگذارد. ذهن مان این طور کار می کند حتی اگر از حیث منطقی هم معنایی نداشته باشد.

این سوگیری چطور روی شرط بندی تاثیر می گذارد؟

سوگیری دسترس پذیری می تواند به انواع شکل ها روی شرط بندی هایتان تاثیر بگذارد. برای همین است که خیلی از آدم ها روی تیم هایی می بندند که چند بازی آخرشان را برده اند. این نتایج اخیرا به دست آمده اند و در نتیجه بیشترین تاثیر را هم می گذارند. برای همین سوگیری هم هست که آدم ها ضریب Over را موقع شرط بندی مجموع دوست دارند، چون بازی های پرگل بیشتر از بازی های کم گل در یادشان مانده است و در نتیجه فکر می کنند احتمال رخداد آنها بالا است. این تئوری الزاما درست نیست و سایت های شرط بندی هم با تکیه بر همین سوگیری همه گیر، آن را در ضریب هایشان قرار می دهند.

یکی دیگر از تاثیرات این سوگیری زمانی است که مردم از آن برای شرط بندی در فوتبال بهره می برند. آنها بدون در نظر گرفتن سایز نمونه، ترندهای اخیر را ملاک قرار می دهند.

بیایید یک مثال بزنیم. فرض کنیم تیمی مثل آتالانتا طی سال های اخیر، 3 بار پشت سرهم قهرمان ایتالیا شده است. در غیاب دیگر داده ها، این اطلاعات چندان به دردمان نمی خورد. می تواند یک ترند باشد، ولی ترندی نیست که اهمیت بالایی نشان دهد. فارغ از این، قهرمانی یک تیم نه چندان قدرتمند در سری آ می تواند رخدادی به یادماندنی باشد مخصوصا وقتی 3 سال پشت سرهم رخ می دهد. سال آتی برگزاری سری آ می توانید اطمینان داشته باشید خیلی ها روی آتالانتا می بندند و فکر می کنند تصمیم درست همین است در حالی که شاید این تیم حتی تا 50 سال بعد هم به قهرمانی نرسد.

راه حل فائق آمدن برای سوگیری دسترس پذیری در نگاه بلندمدت و استفاده از سایز نمونه مناسب است.

اگر داده هایمان برای تحلیل مسائل به اندازه کافی باشد، می توانیم به خوبی از پس سوگیری دسترس پذیری بربیاییم. موقع مدنظر قرار دادن ترندها، باید حواسمان باشد آنها را در بلندمدت مدنظر قرار دهیم. موقع بررسی عملکرد اخیر هم باید دقت کنیم تمام فاکتورهای موثر در موضوع را کنترل کرده باشیم. باید مطمئن شویم پیش فرض هایمان موقع شرط بندی نقشی نداشته باشند.