نشست خبری رییس سازمان هواپیمایی ایران در روز گذشته یکشنبه دوم شهریور (۲۴ اوت) بازتاب گستردهای در فضای مجازی داشت. تورج دهقان زنگنه در این نشست اطلاعات بازخوانی‌شده جعبه‌های سیاه هواپیمای مسافربری سرنگون اوکراینی را اعلام کرد.
دهقان زنگنه گفت که ضبط صدا در دو جعبه سیاه هواپیما تا ۱۹ ثانیه پس از شلیک موشک اول ادامه داشته است. انتشار این خبر بازتاب گستردهای در فضای مجازی داشت و بار دیگر ماجرای اسف‌بار ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی را به بحث نخست کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرد.
علیرغم گفته‌های تورج دهقان زنگه که تأکید کرده بود انفجار موشک نخست “آسیب قابل توجهی” به هواپیما وارد کرده، هشتک “دومی را چرا زدی؟” به ترند نخست شبکه توییتر تبدیل شد. موشک دوم ۲۵ ثانیه پس از انفجار موشک اول، به سوی هواپیما شلیک شد و به گفته رئیس سازمان هواپیمایی ایران، اثری از آن در جعبه سیاه هواپیما وجود ندارد.
انتشار قطر‌ه‌چکانی اطلاعات مرتبط با فاجعه سرنگونی این هوایپمای مسافربری، که به نظر می‌رسد هدف آن خرید زمان برای فروکش کردن رفته رفته خشم افکار عمومی است، واکنش‌های فراوانی را در فضای مجازی برانگیخته است.
علیرغم تأکید سازمان هواپیمایی ایران بر “همکاری” در پرونده هواپیمای اوکراینی و ارسال گزارش بازخوانی جعبه سیاه هواپیما به کشورهای ذی‌نفع، کثی فاکس رییس هیات ایمنی حمل و نقل کانادا، تأکید کرده که «تحقیقات به پایان نرسیده و هنوز پرسش‌های بسیاری هست که نیازمند پاسخ است.»
سمیرا عالم‌پناه، خبرنگار پارلمانی خبرگزاری ایلنا، در حساب کاربری خود در توییتر از عدم تمایل کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی برای پیگیری پرونده این هواپیما خبر داده است.
به گفته خانم عالم‌پناه، یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی در پاسخ به او گفته است: “حالا اتفاقی است که افتاده، الان دنبال چی هستی؟” و سپس تماس را نیمه‌کاره قطع کرده است.
برای بسیاری پرسش نخست هنوز دلیل مسدود نبودن حریم هوایی ایران برای پروازهای مسافربری در نخستین ساعات روز ۱۸ دی است. بامداد ۱۸ دی سپاه پاسداران در پاسخ به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس، شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران، چندین موشک به دو پایگاه نظامی در خاک عراق شلیک کرد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود.
مقامات نظامی ایران بعدها اذعان کردند که احتمال می‌دادند نیروهای آمریکایی در پاسخ به این عملیات به اهدافی در خاک ایران حمله کنند. علیرغم این احتمال اما، حریم هوایی ایران برای هواپیماهای مسافربری همچنان باز ماند.
مقامات جمهوری اسلامی برخورد موشک به این هواپیما را تا سه روز انکار میکردند.
انتشار ویدیویی که از لحظه برخورد موشک با هواپیما ضبط شده و ویدئوها و تصاویری ماهواره‌ای که نزدیک شدن دو موشک به سوی هواپیما را ثابت میکردند، ایران را وادار به پذیرش بخشی از واقعیت، یعنی هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری کرد.
اما مقامات جمهوری اسلامی تا کنون تأکید دارند که دلیل این فاجعه “خطای انسانی” در تمیز و تشخیص هواپیمای مسافربری با پرنده “متخاصم” بوده است؛ ادعایی که مورد پذیرش کارشناسان نیست و پرسش‌های بسیاری را بی‌پاسخ گذاشته است.
هواپیمای مسافربری اوکراینی که سرعت و ارتفاع آن در رادارهای پرواز تفاوت روشنی با موشک کروز داشت، دست‌کم دو بار هدف پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت.
علت شلیک موشک دوم ۲۳ ثانیه پس از موشک نخست روشن نیست. بسیاری می‌پرسند، آیا این امکان وجود داشته که خلبانان هواپیمای اوکراینی که مسیر هواپیما را به سوی فرودگاه تغییر داده بودند، موفق به فرود شوند؟ مسافران هواپیمایی که جعبه سیاه آن تا ۱۹ ثانیه پس از انفجار موشک نخست فعال بوده، چند ثانیه دیگر زنده بودند؟
این هواپیمای مسافربری ۱۶۷ مسافر: ۷۰ مرد، ۸۱ زن، ۱۵ کودک و یک نوزاد و ۹ نفر خدمه و کادر پرواز داشت. ۸۲ نفر از قربانیان این پرواز تابعیت ایرانی داشتند. ۶۳ نفر شهروند کانادا، ۱۱ نفر اوکراین، ۱۰ نفر سوئد، چهار نفر افغانستان، سه نفر آلمان و سه نفر تابعیت بریتانیا را داشتند.
الناز نبیی نیز یکی از مسافران این پرواز بود. جواد سلیمانی، همسر او که پیشتر از تهدید و احضار خود توسط نیروهای امنیتی و اداره اطلاعات زنجان در جریان سفر به ایران خبر داده بود، در حساب کاربری خود در توییتر نوشته است که حال متوجه شده که چرا گوشی همسرش روی حالت پرواز نبود و تا دو ساعت بعد از سرنگونی در دسترس بود. این گوشی تلفن به خانواده او پس داده نشد.
