امروزه بازیکنان قادر هستند از هر جای دنیا با استفاده از کامپیوتر و گوشیهای هوشمند در یک قرعه بخت آزمایی مربوط به گوشهای دیگر از جهان شرکت کنند، اما برای رسیدن به این نقطه که ما امروزه به عنوان لاتاری میشناسیم راه درازی پیموده شده است. اگرچه روشی که ما امروزه برای تجربه لاتاری استفاده میکنیم بطور کامل نسبت به گذشته تغییرکرده است، اما مفهوم پایهای آن به روزهای آغازین تمدن بشری برمیگردد و پیشینه آن در سراسر گیتی قابل ردگیری است.
نگاه کردن به ریشه لغت لاتاری به خودی خود یک روش مفید برای ردیابی تفاوت بین گونههای مختلف آن در طول قرون و اعصار است. لاتاری از لغت هلندی به معنی «ایمان» مده است که تعبیر جالبی از چگونگی کارکرد آن است. امروزه هم از عبارتی شبیه به «قرعه لات» استفاده میشود که در زمان تصمیم گیری تصادفی درباره چیزی بکار میرود (مثلا اینکه چه کسی در اداره قرار است قهوه درست کند). با اطمینان کامل میتوان فرض کرد که اینگونه از تصمیمگیری به زمانهای آغازین زندگی قبیلهای بشر باز میگردد، هنگامی که به احتمال فراوان یافتن داوطلب برای تعقیب ببر تیز دندان بسیار دشوار بوده است.
نگاهی به تاریخچه لاتاری در طول سالها
دنیای باستان
شواهدی هست که گونهای از لاتاری در زمانی بسیار پیش از قرن ۱۵ میلادی که لغت لاتاری در زبان هلندی بوجود آمده وجود داشته است، تاریخدانان رد نسخهای از بخت آزمایی را در سلسله باستانی هان Han در چین غربی پیدا کردهاند، که در دوره زمانی حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بوده است. مردم در آن دوره یک بازی به نام «کبوتر سفید» انجام میدادند که نوعی از بازی کنو بوده است که این نام بدلیل استفاده از پرندگان برای ارسال نتایج قرعهکشی به روستاهای دوردست بر روی آن گذاشته شده است. بخشی از درآمد این گونه بدوی از لاتاری صرف ساخت دیوار بزرگ چین شده است، این مثال یکی از نمونههای لاتاری مرتبط با مکانها و انسانهای معروف در طول تاریخ است.
رومیان باستان نیز انواع مختلفی از قرعه برای اهداف گوناگون داشتهاند. به عنوان مثال، نخبگان رومی عادت داشتند پس از مهمانیهای شام مراسم قرعهکشی با جوایز ارزنده برای مهمانانشان برگزار کنند، البته شواهدی دال بر اینکه بهترین جوایز راه خود را به سوی بانفوذترین اعضای گروه مهمانان پیدا میکرده هم وجود دارد. آگوستوس سزار نوعی از لاتاری را معرفی کرد که همه شهروندان روم قادر به شرکت در آن بودند و جوایز آن مجموعهای از غنائمی بود که ارتش از آخرین پیروزی خود بدست آورده بود. بخشی از درآمد حاصل از این قرعه کشی صرف تامین هزینههای نگهداری خیابانها و ساختمانهای پایتخت میشد. در ادامه تاریخچه لاتاری را در قرون وسطی بررسی میکنیم.
قرون وسطی
لاتاری در قرن ۱۵ میلادی در مکانی که امروزه بلژیک و هلند خوانده میشود شروع شده است و لغت “لات” از آن سرچشمه گرفته است. بعد از آن بخت آزمایی به ایتالیا رفت و در زمانی شهر میلان بخاطر تامین هزینههای جنگ با ونیز به برگزاری آن اقدام کرد. در جنووا برای انتخاب ۵ عضو شورا از بین ۹۰ نفر نوعی قرعه کشی تصادفی صورت میگرفت و مردم هم بر روی اسامی برندگان شرطبندی میکردند. این قرعه تنها ۲ بار در سال برگزار میشد و بدلیل اشتیاق مردم برای شرکت در این قرعه، برگزار کنندگان اسامی اعضای شورا را با عدد جایگزین کردند و در نتیجه اولین قرعهکشی بر پایه عدد بنا نهاده شد. امروزه هم لاتاری ایتالیایی سوپر انالوتو براساس انتخاب ۶ عدد از بین ۹۰ عدد موجود برنده لاتاری را مشخص میکند، که به ریشه جنووایی این لاتاری مربوط است.
اولین لاتاری انگلستان توسط دولت این کشور انجام شد که واقعهای غیرمعمول بود، که احتمالاً نشان از عدم درک صحیح مفهوم لاتاری نسبت به سایر کشورهای اروپایی داشت. در حالیکه امروزه قرعهکشی بازی اغلب بوسیله ستارههای رده پایین تلویزیونی انجام میشود اما در سال ۱۵۶۹ ملکه الیزابت گویهای قرعه لاتاری انگلستان را از گلدان خارج کرد. بطور غیر معمول، جایزه کل آن معادل مجموع همه بلیطهای خریداری شده است و بطور طبیعی جایزه اصلی از بقیه جوایز بزرگتر است. چیزی شبیه به مراسم «سکرت سانتا» که همه ساله به کارمندان رسمی تحمیل میشود. باوجود گران بودن بلیط قرعه در آن زمان، برای بخش خاصی از جامعه جذابیت زیادی داشت زیرا خریدار بلیط بصورت خودکار از کلیه جرایم غیر خشنونتآمیز که به آن محکوم بود تبرئه میشد.
لاتاریهای پیشرو آمریکایی
سایر کشورهای اروپایی مانند اسپانیا و فرانسه نیز به سرعت و برای اهداف گوناگون از لاتاری استفاده کردند، ولی ممکن است باعث شگفتی شما شود اگر بدانید که کشور نوپای آمریکا پیشگام انجام آن بود. در اواسط سال ۱۶۵۵ شهر کوچک نیوآمستردام (بدون شک شما با اسم جدید آن نیویورک بیشتر آشنا هستید) بخت آزمایی را سازماندهی کرد که شرکتکنندگان در آن بایستی حدس میزدند که چه تعداد کتاب مقدس در یک مقطع زمانی خاص در شهر فروخته شده است. اگرچه امروزه ایالات متحده نوعی از روابط اجباری با بعضی گونههای قمار دارد، بسیاری از بنیانگذاران (جورج واشنگتن، بنجامین فرانکلین، توماس جفرسون) و بنیادهای تاریخی (ییل، هاروارد، مرکز راکفلر) در این کشور با سازمانهای برگزارکننده لاتاری سرو کار داشتند یا بوسیله آن ها تامین مالی میشدند.
قدیمیترین لاتاری فعال جهان لاتاری ملی هلند است، که از سال ۱۷۲۶ بصورت بیوقفه در شهر لاهه انجام میشود. در مکان دوم الگوردوی اسپانیا قرار دارد که بصورت سالانه از سال ۱۸۱۲ برگزار شده و در حال حاضر به عنوان بزرگترین لاتاری دنیا شناخته میشود. لاتاری کریسمس اسپانیا معروفتر از مراسم سنتی سالانه دوخواهر و سانتا کلاز است زیرا حدود ۷۵% از جمعیت اسپانیا هر سال به امید برنده شدن در این جایزه جند صد میلیون یورویی اقدام به خرید بلیط میکنند.
لاتاری ایرلندی SWEEPSTAKES
در عرض چند سال از اعلان استقلال از انگلستان، ایرلند آنچه بعدها تبدیل به یک قرعه کشی بحث انگیز و داغ به نام لاتاری ایرلندی IRISH SWEEPSTAKES شد را تأسیس کرد. ایده پشت این قرعه جمعآوری هزینه بیمارستانهای درحال ساخت کشور بود و از آنجاکه جمعیت کمی برای فروختن بلیط و جمع کردن پول وجود داشت، بلیطهای زیادی در انگلستان و امریکا فروخته شد که اغلب مهاجران ایرلندی بودند.
همزمان با سالهای افسردگی در ایالات، داستانهای برندگان لاتاری ایرلندی امید بسیاری از افراد در دوران بدبختی بود. با این وجود، علارغم میلیونها دلار که هر ساله توسط لاتاری گردآوری شده بود، مبلغ اندکی صرف هزینههای ساخت بیمارستانها شد درحالیکه برگزارکنندگان لاتاری در ایرلند به طور چشمگیری ثروتمند شدند. در نهایت در سال ۱۹۸۷ لاتاری ایرلندی با تبدیل شدن به لوتوی ایرلندی Irish Lotto جایگزین نشنال لاتاری در ایرلند شد که هنوز در سراسر جهان محبوبیت دارد.
در قرن ۲۱ بخت آزماییها در کشورهای سراسر دنیا توسعه و گسترش یافتهاند. از لاتاری غول آسای امریکا پاوربال گرفته تا لاتاری Oz در استرالیا، یا از لاتاری سوئدی تا قرعه برزیلی مگا-سنا، لاتاریها مثل همیشه به جذب علاقه و هیجان طرفداران خود ادامه میدهند. به نظر میرسد بشر هیچگاه انگیزه و اشتیاق خود را برای شرط بستن روی نتایج قرعههای تصادفی از دست نمیدهد و اجازه میدهد تا تقدیر نتیجه را مشخص کند.