چندی پیش در یکی از خبرگزاری‌ها به اطلاعات جالبی برخورد کردم. صرف نظر از آمار میلیونی وام گیرندگانی که در صف انتظار برای نوبت وام خود هستند، تنوع تسهیلات ارائه شده توسط بانک‌ها جلب توجه می‌کرد. طبق بررسی انجام شده ۱۲۳ نوع تسهیلات بانکی با شرایط و عناوین مختلف توسط ۱۶ بانک در ایران ارائه میشود و این جدا از صندوق‌های قرض‌الحسنه و تعاونی‌هایی است که به صورت مجزا در امور بانکی فعالیت می‌کنند. نظر به این که تا تقاضایی نباشد عرضه‌ای صورت نمی‌گیرد و شرایط جامعه ایجاب می‌کند که وام‌هایی از قبیل وام نوسازی خودروهای فرسوده به تسهیلات بانکی اضافه شود، چنین بر می‌آید که قشر عظیمی از جمعیت ایران بنا به نیاز درگیر بدهی‌های بانکی باشند. هر چند که تصور ذهنی از بدهکاری اغلب منفی است، اما در حقیقت بد و خوب بودن آن کاملا بسته به شرایط فرد و موقعیتی که در آن گرفتار است قابل تحلیل است.
شاید ابتدایی‌ترین و واضح‌ترین دلیل بدهکاری عدم پس‌انداز باشد. برای شروع پس‌انداز کردن نیازی نیست بدهی‌های شما تمام شده باشد، از مخارج تحصیل فرزندتان رهایی یافته باشید، اقساط خانه و یا ماشین خود را پرداخته باشید و در کل منتظر زمانی مناسب باشید، صرفه جویی و پس‌انداز را هر چند کوچک به عادت هر روزه خود تبدیل کنید. داشتن پس‌اندازهایی هر چند کوچک نه تنها موجب افزایش انگیزه شما در پس‌انداز کردن میشود بلکه موجب میشود برای پاره‌ای از مخارج پیش‌بینی نشده زیر بار قرض و وام نروید.
آن‌چه که در این مقاله بدان می‌پردازیم پرداختن به علل عمومی بدهکاری و یا دلایلی است که موجب میشود افراد پس‌انداز کمتری داشته باشند:
۱-خرید های غیر ضروری وسایلی که به آنها احتیاجی ندارید!
به خاطر داشته باشید که مراکز خرید مکان‌های مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت و سرگرمی نیستند و در حقیقت زمانی که بدون برنامه به تفرج در میان برندها و پیشنهادهای پر زرق و برق مراکز خرید می‌پردازید، احتمال زیادی وجود دارد که با خرید اقلام غیر ضروری خود را بدهکار کنید. چندی پیش راهکارهایی را در خصوص نحوه اجتناب از خریدهای غیر ضروری را در مطلبی تحت عنوان ذهن‌مان را برای متوقف کردن خریدهای غیر لازم برنامه‌ریزی کنیم (در دو قسمت + و +) منتشر کردیم.
۲- بیشتر از پولی که دارید خرج می کنید
هر چند که روی سخن بیشتر با خریدارانی است که توسط کارت‌های اعتباری خود و بیش از نقدینگی موجودشان خرید می‌کنند که به طور معمول چنین شرایطی برای خریداران در ایران اغلب وجود ندارد، اما خرید چکی هم بی‌شباهت با این نحوه خرید کردن نیست. زمانی که موجودی حساب شما کافی نیست و البته از افزایش موجودی حساب‌تان در تاریخ چک مطمئن نیستید خرید خود را به تعویق بیاندازید تا شرایط لازم فراهم شود.
۳- همیشه از مارک یا برند های خاص خرید می کنید
پیروی از مد و البته برندهای خاص برای عده‌ای از افراد به یک سرگرمی و حتی وسواس ذهنی تبدیل شده است. زمانی که شما با پرداخت هزینه‌ای کمتر هم می‌توانید پلیوری را بپوشید که شما را از سرما حفظ کند و یا با پرداخت هزینه کمتر صاحب عینکی شوید که چشمان شما را از اشعه‌های خورشید حفظ کند، پرداخت قیمت‌های گزاف و بدون برنامه برای داشتن برندهایی خاص غیر عقلانی به نظر می‌رسد.
۴- در خرید های پر هزینه همچون خانه و ماشین تنوع طلبی می کنید…
اگر ماشین قدیمی شما هنوز کار می‌کند و به عنوان وسیله‌ای برای جابه‌جایی می‌توانید از آن استفاده کنید، اگر خانه شما برای شما و خانواده‌تان محیطی مناسب و راحت است شاید بتوانید به جای صرف هزینه برای ایجاد تغییرات غیر لازم، پول خود را برای حرکت‌های بهتری سرمایه گذاری کنید و از بدهی‌های سنگین جلوگیری کنید.
خرید و یا حتی اجاره خانه بزرگتر موجب میشود که برخی هزینه‌ها مثل هزیته نگهداری و شارژ ساختمان و حتی خرید اثاثیه جدید برای پر کردن فضاهای بزرگتر به هزینه شما اضافه شود. به صورت مشابه هزینه نگهداری و تعمیر یک ماشین گرانقیمت مسلما از ماشین فعلی شما بیشتر است. در نظر داشته باشید گاه برای ایجاد تغییر نیازی نیست که صورت مسئله را کلا عوض کنید، خرید یک اثاثیه جدید حتی یک گلدان رومیزی هم می‌تواند حال و هوای خانه شما را تغییر دهد.
۵- پول خود را صرف وسایلی می کنید که آنها از طریق راه های ارزان تری همچون کرایه کردن هم در دسترس اند
قطعا لزومی ندارد که همه شما در انباری خود یک اره برقی ۲۰ اینچی داشته باشید آن هم تنها به این دلیل که یک روز به آن احتیاج پیدا کرده‌اید و یا این که در قفسه‌های آشپزخانه‌تان به اندازه‌ای ظرف و ظروف داشته باشید که بتوانید از عهده یک مهمانی ۲۰۰ نفره بر بیایید (چیزی که در دنیای امروزی به ندرت اتفاق می‌افتد). مراکز اجاره ظروف و تشریفات‌ها می‌توانند به راحتی در این زمان به کمک شما بیایند. تشخیص این که چه چیزی را بخرید و چه چیزی را قرض بگیرید یا اجاره کنید، بسته به شرایط افراد متفاوت است اما حتما به عنوان یک گزینه پیش از خرید به آن فکر کنید.
۶- خرید های خوردتان را کنترل نمی کنید
صد البته که خرید چیزی مثل لباس و یا اثاثیه منزل نمیتواند به صورت عمده انجام شود اما برای خرید مایحتاج مصرفی نظیر انواع شوینده‌ها و یا حتی مواد خوراکی با ماندگاری بالا می‌توانید به فروشگاه‌ها و یا عمده فروشی‌ها مراجعه کنید و با خرید عمده از تخفیفات ویژه برخوردار شوید.
۷- برای درآمدتان هدف ندارید
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که علیرغم تصور خود با افزایش درآمد، بدهی‌های بزرگتری هم پیدا کرده باشید. با هر میزان از درآمد، شما برای پرداخت بدهی‌های قبلی، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و خریدهای لازم نیاز به برنامه مشخص و تخصیص بودجه دارید. برای شروع می‌توانید از نرم‌افزارهای رایگانی از قبیل حسابداری شخصی هلو و یا Gnucash بر روی تلفن همراه و یا تبلت خود استفاده کنید..
مدیریت مالی جزیی از درونیات انسان نیست و باید آن را آموخت. بنابراین در مورد نحوه برنامه‌ریزی مالی از کارشناسان کمک بگیرید و یا در این خصوص مطالعه کنید.
۸- پس انداز و یا سرمایه گذاری خاصی ندارید
در مقدمه در خصوص اهمیت پس‌انداز کردن توضیحاتی گذرا مطرح شد. پیشنهاد بعدی سرمایه‌گذاری‌های کوچک و با ریسک پایین است. برای پول خود فرصتی ایجاد کنید که به جای آن که در تنگنای تورم ارزش خود را از دست دهد، در عوض بتواند در دراز مدت ارزش بیشتری کسب کند.
۹- با افراد اقتصادی زندگی نمی کنید
خوب اگر شما هم‌خانه و یا همسری ولخرج دارید هر چند که مقابله سختی را پیش‌رو خواهید داشت، اما می‌توانید مدیریت هزینه‌های خانه را به او بسپارید. شاید مسئولیت مالی موجب شود که یکسری از مخارج غیرضروری از زندگی شما حذف شود.
۱۰- فکر می کنید یک شبه می توان به پول رسید!
اگر در بین اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که بلیط بختش برده است و صاحب مبلغ هنگفتی در یک شب شده است لازم است این را بدانید که احتمال رخ دادن چنین شانسی برای هر فرد تنها یک دهم درصد است پس زیاد نمی‌شود روی این گونه پولدار شدن حساب کرد.
۱۱-عادت های خرج تراش دارید
گاه تجربه لذات کوتاه مدت برای شما بدهی‌ها و ناراحتی‌های بلند مدت به جا می‌گذارد. اعتیاد به سیگار و سایر مواد مخدر، قمار و حد پرداختن بیش از حد به یکی از علایق فردی می‌تواند در لیست عادت‌های پول‌خوار قرار گیرند.
۱۲- کنترل زمانی ندارید
عبارت مصطلحی است که «زمان، پول است» اما در حقیقت ارزش زمان از پول هم بیشتر است. اگر شما نمی‌توانید به درستی زمان خود را مدیریت کنید به احتمال زیاد در مدیریت پول خود نیز مشکل خواهید داشت. تمرکز وقت و انرژی خود را بر روی جنبه های مهم زندگی بگذارید و به یاد داشته باشید که اغلب ما در سپری کردن ساعت‌های فراغت و اوقاتی که برنامه‌ای برای خود نداریم، پول بیشتری خرج می‌کنیم.
۱۳-مراقب سلامتیتان نیستید
هزینه‌های سرسام‌آور درمان، پیشگیری از بیماری را برای ما جدی‌تر و با اهمیت‌تر می‌کند. با چکاپ‌های دوره‌ای، تغذیه سالم و انجام فعالیت‌های ورزشی می‌توان تا حد زیادی از هزینه‌های درمان جلوگیری کرد.
از نگاه دیگر اغلب مشکلات جسمی و روانی نتیجه مشکلات اعصاب و بسیاری از مشکلات اعصاب نتیجه مشکلات مالی دراز مدت است.
۱۴- از نعمت هایی که نیاز به خرج کردن ندارند لذت نمی برید
بهترین لذت‌های زندگی رایگان هستند. در واقع سرگرمی‌ها و تفریحاتی که با خرج کردن پول برای خود فراهم می‌کنید، لذت‌های درجه دو زندگی هستند. برای پرکردن یک روز تعطیل می‌توانید با خانواده در طبیعت دور هم جمع شوید، به پیاده‌روی بروید، به تماشای غروب آفتاب بنشینید و در نهایت از نعمت‌های رایگان زندگی لذت ببرید.
لطفا به یاد داشته باشید که بدهی مالی می‌تواند پاک شود و یا از ایجاد مجددش اجتناب شود و این مستلزم کمی تلاش، برنامه‌ریزی و یادگیری است. همه ما می‌خواهیم زندگی راحت و شادی داشته باشیم، بنابراین کیفیت و ارزش زندگی خود را به توقعات و انتظارات دیگران از شما و اشیا مادی سنجاق نکنید.
