شیوه محاسبه ضریب هوشی (IQ)

ضریب هوشی یا همان IQ نمره‌ای است که میزان هوش یک فرد را تعیین می‌کند و با انجام برخی تست‌ها به صورت عددی بدست می‌آید. محاسبه آن چگونه است؟ چگونه آی کیو خود را محاسبه کنیم؟ فرمول محاسبه ضریب هوشی چطور بدست می‌آید؟

ضریب هوشی (Intelligence Quotient) که به اختصار به آن IQ نیز گفته می‌شود، معیاری برای سنجش میزان توانایی شما در استدلال و حل مشکلات است. ضریب هوشی اساسا نشان‌دهنده این است که شما در مقایسه با سایر افراد گروه سنی خود در یک آزمون خاص چگونه عمل کرده‌اید. در حالی که تست‌های اندازه‌گیری بهره هوشی ممکن است متفاوت باشند، اما میانگین ضریب هوشی در بسیاری از تست‌ها 100 و 68 درصد از نمرات در حدود 85 تا 115 است. از لحاظ علمی، اصطلاح «هوش» به طور معمول به آنچه که می‌توانیم آن را به عنوان هوش آکادمیک یا شناختی بنامیم اشاره دارد. محققان نیز هوش را به عنوان توانایی‌های شناختی یا فکری مورد نیاز برای به دست آوردن دانش و استفاده از آن دانش به روشی مناسب در جهت حل مسائل و مشکلات پیرامون در نظر می‌گیرند. به عبارتی دیگر، هوش به میزان درک و درایت شما اشاره دارد.

ضریب هوشی (IQ) چیست؟

ضریب هوشی (IQ) یک نمره کلی است که از مجموعه تست‌های استاندارد تهیه شده برای ارزیابی هوش انسان بدست می‌آید. از نظر تاریخی، ضریب هوشی نمره‌ای است که با تقسیم نمره سن ذهنی (انجام تست هوش) یک فرد بر سن تقویمی وی (براساس سال و ماه) و ضرب آن مقدار در عدد 100 محاسبه می‌شود. در تست‌های مدرن، ضریب هوشی عددی با میانگین 100 و انحراف معیار 15 است. طبق این تعریف، تقریبا دو سوم جمعیت جهان دارای IQ بین 85 تا 115 هستند و حدود 2.5 درصد از افراد دارای ضریب هوشی بالاتر از 130 و 2.5 درصد نیز پایین تر از 70 هستند.

نمرات حاصل از تست‌های IQ میزان هوش افراد را تخمین می‌زند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که نمرات ضریب هوشی با عواملی چون بیماری و مرگ و میر، وضعیت اجتماعی والدین و تا حدی با ضریب هوشی بیولوژیکی والدین در ارتباط است. در حالی که موضوع وراثت ضریب هوشی تقریبا یک قرن است که مورد بررسی قرار گرفته است، اما هنوز هم در مورد اهمیت عوامل وراثت پذیری و مکانیسم‌های وراثت در میزان هوش افراد در میان محققان بحث و اختلاف نظر وجود دارد.

از نمرات بهره هوشی برای تعیین سطح آموزشی، بررسی ناتوانی‌های ذهنی و همچنین ارزیابی متقاضیان شغلی استفاده می‌شود. حتی اگر دانش آموزان نمرات خود را در آزمون‌های استاندارد بهبود بخشند، اما همیشه نمی‌توانند توانایی‌های شناختی خود مانند حافظه، دقت و سرعت را ارتقا دهند. نمرات خام در تست‌های IQ برای بسیاری از جمعیت‌ها با افزایش متوسط ​​همراه بود که از اوایل قرن بیستم به سه نقطه ضریب هوشی در هر دهه رسید که این ارتقا به پدیده‌ای با نام اثر فلین (Flynn effect) شناخته می‌شود.

 محاسبه ضریب هوشی

فرمول محاسبه ضریب هوشی چیست؟ حقیقت این است که پاسخ دقیقی برای این پرسش وجود ندارد. برای درک اینکه اعداد و نمرات حاصل از تست‌های محاسبه آی کیو چه معنایی دارند، ابتدا باید شیوه چگونگی محاسبه نمرات در این آزمون‌ها را متوجه شوید. در حالی که بسیاری از آزمون‌ها برای به دست آوردن نمرات میزان سطح هوش از روش‌های مشابهی استفاده می‌کنند، اما باید توجه داشته باشید که محتویات هر آزمون متفاوت است و روش‌های امتیازدهی یک آزمون با آزمونی دیگر یکسان نیست.

محاسبه ضریب هوشی از سایت‌ها:

فرمول محاسبه ضریب هوشی در سایت‌های زیر وجود دارد و با پاسخگویی به چند سوال IQ شما ارزیابی می‌شود. پس اگر سوال شما این است که «چگونه آی کیو خود را محاسبه کنیم؟» در گوگل سرچ کنید.

تست های IQ استاندارسازی شده هستند

به منظور ارزیابی مناسب و تفسیر نمرات آزمون، دانشمندانی که تست‌های بهره هوشی را تولید می‌کنند از فرآیندی به نام استانداردسازی استفاده می‌کنند. فرآیند استانداردسازی شامل اجرای آزمون بر روی نمونه‌های شاخص از کل جمعیت است که این آزمون را انجام می‌دهند. نمونه اولیه، جمعیت کل را تا حد امکان به طور دقیق نشان می‌دهد و بسیاری از مواردی را که در جامعه عمومی وجود دارد را نیز منعکس می‌کند. به عنوان مثال، یک نمونه شاخص باید همان درصدی از افراد دارای جنس و سنین خاص را شامل شود که در کل جامعه وجود دارد.

هر یک از شرکت کنندگان در آزمون تحت شرایطی مشابه سایر شرکت کنندگان در گروه نمونه، آزمون را تکمیل می‌کنند. این فرآیند به توسعه دهندگان تست IQ اجازه می‌دهد تا هنجارها یا معیارهایی را تنظیم کنند که با استفاده از آن‌ها بتوانند نمرات فردی را با یکدیگر مقایسه کنند.

نمرات آزمون هوش معمولا در یک منحنی ناقوس مانند (در تصویر بالا مشاهده می‌کنید) ارزیابی می‌شوند که در آن اکثر نمرات نزدیک به نمره متوسط ​​است. به عنوان مثال، اکثر نمرات (حدود 68٪) در سری تست‌های هوش وکسلر (Wechsler) نمره‌ متوسط هستند که حد وسط آن 100 در نظر گرفته می‌شود که افراد نمراتی بالا و یا پایین‌تر از 100 دریافت می‌کنند. این بدان معنا است که تقریباً 68٪ افرادی که در این آزمون شرکت می‌دهند، نمره‌ای بین 85 تا 115 کسب می‌کنند.

تعداد کمی از افراد (تقریبا 0.2٪) نمره بیش از 145 (نشانگر ضریب هوشی بسیار بالا) یا نمره‌ای کمتر از 55 (نشانگر ضریب هوشی بسیار پایین) را در آزمون‌های تشخیص IQ کسب می‌کنند. در گذشته، نمرات زیر 70 را به عنوان نشانه‌ای از ناتوانی ذهنی فرد تلقی می‌کردند، اما امروزه نمرات آزمون به تنهایی برای تشخیص ناتوانی ذهنی کافی نیست و متخصصان عواملی همچون سن و مهارت‌های عملی شخص را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

نگاهی دقیق تر به نمرات ضریب هوشی

آنچه در جدول زیر می خوانید، تفسیر کلی نمرات IQ است. برخی از آزمون‌ها نمرات متفاوتی را با تفاسیر متفاوت ارائه می‌دهند. با این حال، به یاد داشته باشید که آزمایش‌های ضریب هوشی فقط یک ارزیابی از میزان هوش هستند. بسیاری از کارشناسان و محققان بر این باورند که سایر عناصر مهم از جمله عوامل اجتماعی و عاطفی در میزان هوش افراد نقش بسزایی دارند. برخی از متخصصان حتی به این نتیجه رسیده‌اند که در زمان ارزیابی میزان موفقیت یک فرد در زندگی، مهارت‌های اجتماعی و عاطفی اهمیت بیشتری نسبت به ضریب هوشی دارند. در جدول زیر طبقه‌بندی نمرات آزمون ضریب هوشی را مشاهده می‌کنید.

این طبقه‌بندی‌ها از سری تست‌های ضریب هوشی وکسلر برای کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میزان IQ در کشورهای مختلف

براساس جدیدترین آمار بدست آمده از میزان IQ کشورهای مختلف، بالاترین میزان ضریب هوشی متعلق به هنگ کنگ و سنگاپور است که 108 برآورد شده است. در جدول زیر می‌توانید میزان IQ کشورهای مختلف را مشاهده کنید.

تاریخچه پیدایش تست ضریب هوشی

از نظر تاریخی، حتی قبل از انجام تست‌های IQ، محققان سعی می‌کردند میزان هوش افراد را با مشاهده رفتار آن‌ها در زندگی روزمره‌شان بررسی و طبقه‌بندی کنند. برخی اشکال قدیمی ارزیابی رفتار انسان‌ها هنوز هم برای طبقه‌بندی سطح هوش آنان در کنار نمرات آزمون بهره هوشی، مهم و قابل توجه هستند. یکی از محققان آمریکایی به نام فرانسیس گالتون (Francis Galton) نخستین اقدام را برای ساخت یک تست استاندارد برای رتبه‌بندی میزان هوش افراد انجام داد. او معتقد بود که هوش تا حد زیادی محصول وراثت است. وی بر این باور بود که با اندازه‌گیری جمجمه انسان می‌تواند میزان بهره هوش شخص را تعیین کند و هرچه جمجمه بزرگتر باشد، فرد باهوش‌تر است.

فرانسیس گالتون فرض کرد که باید میان هوش و سایر خصایص قابل مشاهده مانند رفلکس، گرفتگی عضلات و اندازه سر، ارتباطی وجود داشته باشد. او در سال 1883 نخستین مرکز آزمایش روان انسان در جهان را تأسیس کرد و در آن نظریه‌های مختلف خود را بیان کرد. وی پس از جمع‌آوری داده‌ها در مورد انواع مختلفی از متغیرهای بدنی، نتوانست رابطه‌ای را میان هوش و سایر اندام‌های بدن نشان دهد و پس از مدتی، تحقیقات خود را ناتمام و بدون نتیجه رها کرد.