شرطبندی در ایران به جز در مواردی محدود مانند مسابقات اسب‌دوانی، با عنوان قمار، جرم‌انگاری شده است. به همین دلیل همانند موضوع مشروب‌های الکلی، آمار رسمی از میزان گستردگی آن در این کشور در دست نیست. اما جهش چشمگیر لایو‌های اینستاگرامی “شاخ‌های مجازی” برای تبلیغ سایت‌های کازینو و گزارش پلیس ایران از مسدود کردن صدها وبسایت کازینو و دستگیری ده‌ها گزارش داد. مبلغ آنها را می‌توان نشانی از افزایش گرایش به سایت‌های شرطبندی در دوران کرونا در ایران قلمداد کرد. هر چند در ماه‌های اخیر و پس از اقبال جهانی به رمزارزها، بسیاری در سودای یک‌شبه پولدار شدن، به این بازار رو آوردند. اما عادت به بازی‌های کازینویی و شرط بندی چه موقع تبدیل به اختلال میشود. چطور می‌توان اعتیاد به قمار را درمان کرد؟
پژوهشی که به سفارش یک نهاد فعال در زمینه اختلالات مربوط به بازی‌های شرطبندی در بریتانیا انجام شده نتاجی را شان می‌دهد. شیوع کرونا، قرنطینه سراسری و تاثیرات آن موجب شد تا افرادی که اختلال آنها در زمینه بازی‌های کازینویی جدی است، بیشتر و سنگین‌تر قمار کنند.
خبر احضار امیر تتلو، دنیا جهان‌بخت و ساشا سبحانی از چهره‌های موسوم به شاخ‌های اینستاگرامی به دادسرای جنایی تهران به اتهام «فعالیت در سایت‌های شرط بندی»، پس از ماه‌ها موضوع قمار آنلاین را دوباره در مرکز توجه قرار داده است.
درمان اعتیاد به قمار در بسیاری کشورها
بهناز که در لندن زندگی میکند می‌گوید به همراه همسرش «برای سرگرمی» در کازینوهای آنلاین بازی می‌کنند. او می‌گوید با وجود فرزندان خردسال، خودش دیگر کمتر وقتی برای بازی دارد اما همسرش «تا ۵ دقیقه وقت خالی پیدا میکند، چشمانش برق می‌زند و وارد سایت شرط بندی میشود.»
او می‌گوید: «تنها دوره ای که بازی را متوقف کردیم وقتی بود که برای وام خرید خانه اقدام کردیم. می‌ترسیدیم تاثیر منفی روی حساب بانکی‌مان بگذارد. بعد از آن عادتش از سرمان افتاد اما با شروع قرنطینه کرونا، دوباره همان آش و همان کاسه.»
کرونا و عواقب اقتصادی آن موجب شد تا بسیاری در جهان شغل خود را از دست بدهند یا درآمدشان کاهش یابد. به نظر می‌رسد با وخامت اوضاع اقتصادی در ایران و سقوط ارزش ریال هم گروهی برای رفع مشکلات مالی یا کسب درآمد به سایت‌های شرطبندی روی آورده‌اند.
نهادهای دولتی ترک اعتیاد به قمار در بریتانیا هشدار می‌دهند که از نظر علم احتمالات و ریاضی هیچگاه نباید به قمار به عنوان راهی برای کسب درآمد نگاه کردو چرا که «هرچه بیشتر قمار کنید، ضرر بیشتری در انتظار شماست. شانس برد بزرگ بسیار ناچیز است و هیچ ضمانتی هم در کار نیست.»
حدود دو سال پیش اولین کلینیک ترک اعتیاد به قمار ویژه کودکان و جوانان در بریتانیا آغاز به کار کرد.
پسران و مردان جوان؛ بزرگترین گروه درگیر با اختلال قمار
نظام درمانی بریتانیا در تابستان ۲۰۱۹ اقدام به تاسیس نخستین کلینیک ترک اعتیاد به قمار ویژه کودکان و جوانان در لندن کرد. این بخشی از برنامه گسترده‌ای است که در آن ۱۴ مرکز درمانی ویژه به افراد ۱۳ تا ۲۵ ساله‌ای که دچار آسیب‌های اختلال بازی‌های شرطبندی هستند، خدمات حمایتی ارائه میکند.
در ایران به دلیل غیرقانونی بودن وبسایتهای شرط بندی، فعالیت آنها زیرزمینی است. این موجب شده تا مالیاتی پرداخت نکنند و نظارتی بر شفافیت مالی آنها نباشد.
بیشتر این وبسایتها که کاربران ایرانی، هدف تبلیغات آنها هستند. از قوانین جهانی در زمینه ممنوعیت بازی افراد زیر ۱۸ سال تبعیت نمی‌‌کنند.
در اغلب کشورها ورود به بنگاه‌های شرط بندی و کازینوهای آنلاین برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است. در سایت‌های قانونی قمار برای ورود آنلاین هم باید اسکن مدرک شناسایی معتبر را ارائه کرد. اما حتی با اعمال این روش‌ها هم کودکان از اختلال قمار در امان نیستند.
دکتر هنریتا بودن جونز، مدیر کلینیک ملی تازه تاسیس مشکلات قمار در غرب لندن، اعلام کرده است که ۲۰ درصد مراجعه‌کنندگان کودک و نوجوان این مرکز بدهکاری‌های ۲۰ تا ۱۰۰ هزار پوندی روی دست والدین‌شان گذاشته‌اند و اکثر خانواده‌هایی که به این مرکز مراجعه کرده‌اند دست‌کم ۵ هزار پوند به کارت‌های اعتباری بدهکار شده‌اند.
رده سنی اعتیاد به قمار در کشورهای اروپایی
بنابر آمار این مرکز در انگلستان دست‌کم ۵۵ هزار کودک ۱۱ تا ۱۶ ساله که بیشترشان پسر هستند. دچار اختلال جدی قمار در کازینوهای آنلاین و شرط بندی‌های فوتبال هستند.
کودکانی هستند که از ۸ سالگی با بازی‌های کامپیوتری مانند «فورت‌نایت» که به بازیکن در جریان بازی جایزه می‌دهد. نشانه‌های جدی اعتیاد به قمار را بروز داده‌اند. میانگین پولی که مراجعه‌کنندگان جوان این کلینیک دولتی در ماه قمار می‌کنند بیش از ۲۸۰۰ پوند و زمان میانگین آنها ۱۳ روز در ماه است.
آمار دیگری که مرکز ملی خدمات حمایتی اختلالات قمار در بریتانیا از سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ ارائه داده است. این تحقیق نشان می‌دهد که ۷۵ درصد مراجعه‌کنندگان به این مرکز مرد هستند. همین نسبت از مراجعه‌کنندگان زیر ۳۲ سال سن دارد.
در ایران، تعداد مراکز مشاوره که به افراد دارای اختلال شرطبندی خدمات ارائه می‌دهند. محدود به چند کلینیک خصوصی است که به طور عام به درمان اعتیاد به قمار می‌پردازند.
بررسی‌های بی‌بی‌سی فارسی نشان می‌دهد که این مراکز از روش‌هایی همچون روانکاوی، رفتار درمانی شناختی، تکنیک‌های انحراف فکر و گروه درمانی برای درمان اختلال شرط بندی بهره می‌برند. در موارد حاد، داروهای تثبیت کننده خلق و خو، ضد اضطراب، افسردگی و ضد اعتیاد به قمار و مواد مخدر همچون نالتروکسان برای مراجعه‌کنندگان تجویز میشود.
به طور کلی می‌توان روند مقابله با تاثیرات و اختلالات قماردر غرب را این‌گونه تقسیم‌بندی کرد: آگاهی‌رسانی و راهکارهای پیشگیرانه، خود ارزیابی و کمک به خود، مشاوره و درمان میان مدت و بلند مدت.
تبلیغات قمار؛ از محدودیت تا ممنوعیت
تبلیغات قمار؛ از محدودیت تا ممنوعیتقمار صنعت بسیار پرسودی است. بنابر اعلام وبسایت «تحقیقات تجارت» با اینکه همه‌گیری کرونا و کاهش رشد اقتصادی در کشورها حدود ۵ درصد به این صنعت ضرر زده اما ارزش این کسب‌وکار در سال ۲۰۲۰ در جهان حدود ۴۹۵ میلیارد دلار برآورد شده است. با اینکه موسسات دولتی و غیر دولتی در سراسر جهان مسئول وضع مقررات برای این صنعت و نظارت بر حسن اجرای آن هستند. گروهی از منتقدان معتقدند که بنگاه‌های شرطبندی در حال محو کردن اثر نهادهای نظارتی هستند.
در بریتانیا از تابستان ۲۰۲۰ گروهی متشکل از ۵۰ نماینده پارلمان از احزاب مختلف در تلاش هستند تا تبلیغات قمار را در تلویزیون و وبسایتها به کل ممنوع کنند. درآمد بنگاه‌های شرطبندی در بریتانیا بیش از ۱۱ میلیارد پوند در سال تخمین زده میشود. بودجه نهاد نظارتی بر آنها ۱۹ میلیون پوند در سال است.
پیش‌بینی میشود طبق قوانین جدید مقابله با تبلیغات بنگاه‌های شرط بندی که افراد زیر ۱۸ سال را هدف قرار داده‌اند. استفاده از چهره‌های معروف مانند خصیت‌های ورزشی و ستارگان تلویزیونی در تبلیغات شرط بندی و قمار ممنوع شود. این قوانین که از سوی نهاد مسئول تنظیم مقررات تبلیغات پیشنهاد شده است، منجر به ممنوعیت پخش تبلیغات قماری است. به تازگی با حضور چهره‌هایی مانند خوزه مورینیو، مایکل اوون و هری ردنپ نمایش داده شده است.
اپلیکیشنهای قمار روی موبایل؛ اغواگری به توان ۲
وقتی فردی مشغول بازی‌های کازینویی است، مرکز پاداش مغز فعال میشود و هورمون دوپامین ترشح میکند. این در کنار جنبه وابسته‌کننده تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، ترکیب بسیار اغواکننده‌ای را شکل می‌دهد و می‌تواند موجب تشدید سو رفتارهای مرتبط با اختلال قمار شود.
مثلا کاربری که در حال بازی رولت یا پوکر در کازینوی آنلاین است نمی‌داند که توپ در جایی که او روی آن شرط گذاشته می‌افتد یا ورق در دست طرف مقابل چیست. احتمال دارد بازیکن برنده مبلغی کلان شود یا پولی که با آن شرط بسته را ببازد. این حس تعلیق به خودی خود برای بسیاری پرکشش است.
وبسایتها و اپلیکیشنهای شرطبندی نیاز فرد به مراجعه حضوری به کازینو و بنگاه‌های شرطبندی را به کلی از میان برداشته است و کاربر می‌تواند از اتاق خوابش حساب خود را شارژ و بازی کند.
بنابر این به نظر می‌رسد استفاده از اپلیکیشنهای کازینو بر روی موبایل، این کشش را دو چندان کرده و برای مدیریت کردن آن باید فکری هم برای برنامه‌ریزی میزان دسترسی خود به موبایل و اینترنت هم بکنیم.
اگر در کازینوهای آنلاین بازی می‌کنید، با بروز یک یا چندین نشانه باید شاخک‌ها را تیز کنید. یکی از مشهودترین علایم بروز اختلال در شخص وقتی است که در ظاهر در جایی که از او انتظار می‌رود هست اما دلش جای دیگری است و در ذهنش دوست دارد در آن لحظه قمار کند.
علایم دیگر اختلال از این قرارند:
- اختصاص زمان و پول بیشتر از توان
- دشوار شدن مدیریت یا توقف بازی
- بحث و مرافعه با خانواده و دوستان بر سر مسائل مالی و شرط بندی
- بی‌علاقگی به ادامه سرگرمی‌های معمول مانند بیرون رفتن با دوستان و وقت‌گذرانی با خانواده
- وقتی بازی‌های قمار فکر و ذکرتان شود
- دروغ گفتن یا پنهان‌کاری درباره آن
- قرض گرفتن، فروختن وسایل یا پرداخت نکردن قبض‌ها برای شارژ کردن حساب بازی کازینو
- ادامه بازی تا ته کشیدن پول
- بی‌توجهی به کسب و کار، تحصیل، خانواده و نیازهای شخصی و مسئولیت‌های خانوادگی
- بازی با مبالغ بالا یا زمان طولانی‌تر برای رسیدن به حس هیجان
- بازی برای جبران باخت یا به قصد حل مشکلات مالی
- احساس گناه، اضطراب، نگرانی، افسردگی یا کج خلقی
- خواب نامنظم یا بی‌‌خوابی
- یادآوری تصاویری و خاطرات ناخوشایند
چند نشانه اعتیاد به قمار را دارید؟
حال این نشانه‌ها را در خود جستجو کنید تا بر مبنای آن متوجه وضعیت خود شوید؛ روشی که در کلینیک‌های مطرح ترک اعتیاد به قمار استفاده میشود.
«ساستینبل اینتراکشن» شرکتی در سوئد است که طراح ابزاری آنلاین در جهت خودمراقبتی از اختلال قمار است. این خود آزمون در وبسایت بیشتر نهادهای مسئول مقابله با اعتیاد به قمار در بریتانیا و اروپا ارائه میشود.
کریستوفر هگستدت، مدیر محصول این شرکت در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی گفت: ” در خود آزمون ما، بازیکن باید در مورد عادت‌ها، هزینه و زمان صرف شده در قمار تأمل کند.
روندی که مبنایش خوداظهاری است و برای ایجاد پایه‌ای قوی برای درک و آگاهی از رفتار قمار مهم است و می‌تواند منجر به افزایش و تبیین سطح آگاهی شود. آزمون ما برای یافتن نشانه‌های اولیه رفتار پرخطر در قمار طراحی شده است. بازی بیش از حد، در صورت از دست دادن کنترل زمان و هزینه در هنگام قمار، یکی از معیارهای تشخیص اختلال قمار است.”
آقای هگستدت در مورد تکنیک به کار رفته در خودآزمون و تاثیر آن گفت: “در این ابزار خودآزمون از تکنیک ارتباطی به عنوان ارتباط انگیزشی بهره برده‌ایم. ایده این است که از پیام حاوی نتیجه خودآزمایی به عنوان راهی برای ایجاد آگاهی و انگیزه برای انتخاب‌های خوب در مورد قمار در آینده و یا تغییراتی در نحوه بازی فعلی خود استفاده کنید.»
«روشی که معمولا به آن تلنگر زدن می‌گویند یعنی شما از طريق پيشنهادهای ظريف سعی می‌كنيد شخصی را در جهت مورد نظر و در اين مورد به سوی عادت‌های قمار سالم حرکت دهید.»
روش‌های خودآزمایی و خود مراقبتی
خدمات مشاوره درمانی مربوط به اختلالات قمار در بریتانیا رایگان است. با شیوع کرونا، ارجحیت با حمایت‌‌‌های تلفنی و آنلاین است تا روانکاوی رو در رو و گروه‌درمانی.
گام بزرگ در آغاز راه وقتی برداشته میشود که فردی پس از اجرای یک یا چندین متد ارزیابی شخصی بپذیرد که مشکلی وجود دارد و برای حل آن از خانواده و متخصص کمک بخواهد.
نکاتی برای ترک اعتیاد به قمار و شرط بندی
این نکات و روش‌ها را نهادهای ترک اعتیاد به قمار در بریتانیا در قدم اول به مراجعان خود ارائه می‌دهند:
- برای یک‌شبه پولدار شدن و کسب درآمد شرط بندی و قمار نکنید
- با پولی که برای مایحتاج ضروری نیاز دارید، بازی نکنید
- پیش از ورود به کازینو آنلاین برای خود سقف مالی تعیین کنید
- زمانی را که قرار است صرف بازی شود از پیش تعیین کنید و به آن پایبند باشید
- هرگز برای زنده کردن باخت‌های خود به قمار ادامه ندهید.
- برای ادامه قمار پول قرض نگیرید
- هنگامی که غمگین یا افسرده‌اید شرطبندی نکنید
- کازینو را با انجام فعالیت‌های دیگر متوازن کنید
- به هشدارهای اطرافیان در مورد عادت‌های قمار خود دقت کنید
- به صورت مکرر به خود استراحت بدهید
- حس بی‌قراری هنگام دوری از قمار را با فعالیت‌های دیگر برطرف کنید
- در مستی یا تحت تاثیر مواد نباید قمار کرد
- خودممنوعی در قمارخانه‌ها و وبسایتهای شرطبندی برای ترک اعتیاد به قمار
در بسیاری از کشورها فردی که تصمیم به ترک قمار می‌گیرد. طبق قانون می‌تواند ورود خودش را به یک، چند یا تمامی مراکز تفریحی این صنعت ممنوع کند.
در این فرآیند می‌توانید از قمارخانه‌ها و مراکز عرضه شرطبندی بخواهید. آنها شما را برای مدت زمان معینی – معمولاً بین شش ماه تا پنج سال – از قمار با آنها محروم کند.
این بدان معناست که در آن مکان‌ها و سایت‌هایی که از آنها مستثنی شده‌اید، به شما خدماتی ارائه نمی‌‌شود.
همچنین فرد می‌تواند از چندین نرم‌افزار یا اپلیکیشن استفاده کند. وبسایتها و تبلیغات آنلاین مرتبط با قمار را فیلتر میکند.
انضباط مالی
یکی از روش‌هایی که موسسه «گیم‌کر»، نهاد فعال در زمینه درمان اختلالات مرتبط با قمار در بریتانیا، پیشنهاد میکند. برنامه‌ریزی برای یک فرآیند منسجم انضباط مالی است. این روش بر پایه رفتار درمانی شناختی پایه ریزی شده است که بنابر اعلام این موسسه یکی از موثرترین روش‌هاست.
اگر خودتان درگیر اعیتاد به قمار هستید یا فردی از اطرافیان شما دچار اختلالات شرطبندی شده است. شروع یک برنامه انضباط مالی راهکاری است که نیاز به کمک جمعی خانواده و اطرافیان دارد.
در اولین گام، برای شارژ کردن حساب خود در وبسایتهای شرطبندی پول قرض نگیرید.
با خانواده و دوستان خود در این مورد حرف بزنید. اگر می‌خواهید از پس این موضوع بربیایید به کمک آنها نیاز دارید. از آنها بخواهید با وجود ارتباط خانوادگی و رابطه رفاقت، برای شرطبندی پولی به شما قرض ندهند. این موضوع را می‌توانید بدون احساس خجالت به فرد مورد اطمینان یا شریک زندگی‌تان بگویید و اختیار حساب‌های بانکی خود را به طور موقت به او بسپارید.
بیشتر بانک‌ها در غرب امکان مسدود کردن واریزی به حساب‌های وبسایتهای قمار را به مشتریان ارائه می‌دهند. اگر این امکان برای شما مهیاست بدانید این موضوع روی امتیاز اعتبار بانکی شما اثر منفی نخواهد داشت.
یک قلم و کاغذ بردارید و پول واریزی به وبسایتهای قمار، مخارج ضروری و اولویت‌های مالی خود را طبقه‌بندی کنید. این به شما کمک میکند تا تصویر واضحی از وضعیت اقتصادی داشته باشید. میزان پولی که ماهیانه صرف بازی می‌کنید برای خود ترسیم کنید. فکر کردن به گذشته و آنچه باخته‌اید دردی را دوا نمی‌کند. مهم این است که از این به بعد بتوانید آن را مدیریت کنید. این شعار را به خاطر داشته باشید: «هر وقت قمار از حالت تفریح درآمد و هیجان آن رفت، تمامش کن.»
دفتر خاطرات شرطبندی بنویسید
دفتر خاطرات شرطبندی بنویسیدانجمن گوردون مودی، یکی از موسسه‌های پیشرو در بریتانیا برای ترک اعتیاد شدید به قمار در مرحله‌های آغازین روند درمان بر اهمیت ثبت رویدادها تاکید دارد.
ثبت رویدادها از این جهت اهمیت دارد تا بتوانید بینش بهتری در مورد رفتار خود، میزان پول و زمانی که پای قمار می‌گذارید. احساس خود در هنگام بازی، عوامل محرک و عواقب قمار به دست آورید.
یک جدول بکشید و در آن تلاش کنید تا این موارد را مشخص کنید:
- جدول
- درست پیش از شروع قمار، مشغول چه کاری بودید یا چه احساس داشتید یا همراه چه کسی بودید.
- وقت و هزینه‌ای که هر دفعه در قمار صرف کردید.
- نوع بازی
- نتیجه
- ثایت قدم باشید. بسته به اینکه هر چند وقت یک بار قمار می‌کنید ممکن است لازم باشد جدول خود را هر روز یا هفتگی به روز کنید.
- پس از چند هفته، با نگاهی به یادداشت‌های خود ممکن است بتوانید برخی از روندها را شناسایی کنید. مثلا ممکن است دریابید که قبل از شروع قمار احساس تنهایی یا اضطراب کرده‌اید.
خوب‌ها و بدها
یکی دیگر از برنامه‌های درمانی موسسه گوردون مودی، تمرینی است شامل سنجش مشکلات و مزایای توقف یا کاهش قمار.
دفترچه یادداشت خود را بردارید. موارد منفی را که ممکن است در صورت ادامه قمار ممکن است اتفاق بیفتد و نکات مثبتی را که انتظار دارید بنویسید.
سپس پایین یا در یک صفحه جداگانه، چیزهای مثبتی در صورت توقف قمار ممکن است رخ دهد، یادداشت کنید.
این تمرین به شما کمک می کند تا سود و زیان احتمالی عادت‌های خود را در قمار شناسایی کنید. انگیزه و تعهد خود را برای بهبود وضعیت فعلی خود حفظ کنید.
